De impact van die jachtige levensstijl op mijn gezondheid deed me beseffen dat die niet alleen slecht was voor mezelf, maar ook voor de planeet. Mijn veertigste verjaardag dook op aan de horizon en ik zocht naar een beter evenwicht in mijn leven. Noem het gerust een groene midlifecrisis. Ik besloot om die negatieve energie om te zetten in iets goeds en schreef me in voor een opleiding tot vrijwillig klimaatcoach bij KlimaatContact, een kleine maar snelgroeiende vzw.
Het geeft inspiratie wanneer mensen waarin je jezelf kunt herkennen, zoals buren, collega’s of mede-vrijwilligers, een stap zetten naar een klimaatvriendelijker leven.
Het werk van KlimaatContact draait rond klimaatgesprekken, waarbij je actief luistert naar de ander. Aan de schoolpoort, aan de vleestoog in de supermarkt, op een familiefeest: overal passeert het klimaat wel eens de revue.
Ieder van ons heeft bewust of onbewust gevoelens bij de klimaatverandering. Angst, hoop, onverschilligheid … vaker wel dan niet is het een combinatie van dat alles. Ons brein hanteert afweermechanismen om ons tegen een slecht gevoel te beschermen. Zo komt het dat we feitelijk weten dat er een klimaatprobleem is, en toch te lang wachten om er iets aan te doen.
Bijdragen aan het klimaat kan je gelukkig maken
Als bezorgde burger kun je gelukkig wel het heft in eigen handen nemen. Wanneer je openstaat voor het klimaatverhaal van de ander, niet oordeelt en niet met cijfers en studies probeert te overtuigen, plant je een zaadje.
Je vertelt bijvoorbeeld dat het voor jou heel moeilijk was om je kinderen in de plaats van met de auto, met de fiets naar school te brengen, maar dat je het nu niet meer zou kunnen missen. Je gesprekspartner vertelt je dat hij kortere douches neemt om het klimaat (en de energiefactuur) te sparen. Het geeft inspiratie wanneer mensen waarin je jezelf kunt herkennen, zoals buren, collega’s of mede-vrijwilligers, een stap zetten naar een klimaatvriendelijker leven.
Zo zorgt KlimaatContact ervoor dat mensen zélf aan de slag kunnen voor een beter klimaat. Erover praten met anderen zorgt voor een sneeuwbaleffect. Het gaat erom te luisteren naar wat anderen tegenhoudt om een klimaatvriendelijker leven te leiden, en naar wat hen juist motiveert. Zo komen twee doelstellingen samen: mensen gelukkiger maken via positief sociaal contact en een steentje bijdragen aan een gezondere planeet.
KlimaatContact gaat dus niet uit van ‘minder’. We staren ons niet blind op een daling van de ecologische voetafdruk. We willen juist ‘meer’, onze handafdrukken staan voor gesprek en sociaal contact. Ze zijn onbeperkt en creëren een olievlek van inspiratie onder mensen. Als vanzelf gaat die voetafdruk daardoor dan ook dalen.
Het beest temmen
De klimaatbeweging heeft, terecht, lang ingezet op de creatie van een sense of urgency. Anti-wetenschappelijke klimaatontkenning tierde welig, maar dat fenomeen is gelukkig afgenomen. Dankzij de klimaatjongeren is het klimaatthema inmiddels niet meer weg te denken van de politieke agenda.
In antwoord op hun schoolstakingen besliste Europa om mondiale koploper te worden als koolstofneutraal continent in 2050. Die historische wetten liggen er nu.
Van de agendasetting gaan we over naar de uitvoering van de klimaatwetgeving, een ander tijdperk.
We bevinden ons met andere woorden in een ander tijdperk. Van de agendasetting gaan we over naar de uitvoering van de klimaatwetgeving. Nu de verandering die dat met zich meebrengt concreter wordt, botsen een aantal mensen en sectoren op hindernissen. Denk maar aan burgers voor wie een elektrische wagen onbetaalbaar is, of aan landbouwers die het bos door de bomen niet meer zien met de klimaat-en milieuregels.
Om het draagvlak dat de klimaatjongeren zo moedig tot stand brachten niet te laten eroderen, is het nodig om in de communicatie naar burgers, landbouw en bedrijven over te schakelen van een sfeer van klimaatdreiging naar een hoopvol perspectief. We kunnen dit beest van de klimaatcrisis temmen. Ze kan ons zelfs heel wat kansen bieden, zoals duurzame jobs en groene economische activiteiten. Dat optimisme is ook tekenend voor hoe wij bij KlimaatContact kijken naar werken aan het klimaat.
Maar een hoopvol perspectief zal steriel klinken in de oren van mensen die zich weinig gesteund voelen in de grote omslag die ze moeten maken. De boerenprotesten hebben dat duidelijk aangetoond. Er ontbreekt vandaag voor hen een duidelijk stappenplan voor hoe ze deze klimaatcrisis kunnen ombuigen naar kansen. Het is dringend tijd dat de overheid klaarheid schept over de rendabele toekomst die onze duurzame Europese landbouw heeft. Want landbouw, natuur en klimaat zijn onlosmakelijk verbonden.
Klimaatgesprek met de overheid
Om de transitie in tal van sectoren tot een succes te maken, zal de overheid daarnaast moeten werken aan draagvlak. Tegenkanting zal er zijn, dat is eigen aan veranderingsprocessen. In een klimaatgesprek bewegen we mee met de weerstand, oordelen we niet en proberen we de ander niet te overtuigen van het tegendeel. We reiken enkel aan welke mogelijkheden wij zelf zien.
Zo geven we anderen het gevoel dat hun perspectief er mag zijn, en tonen we vertrouwen in hun oordeel. Als we de kans krijgen om herhaaldelijk van gedachten te wisselen, komen we wellicht tot een vergelijk.
In een klimaatgesprek bewegen we mee met de weerstand, oordelen we niet en proberen we de ander niet te overtuigen van het tegendeel. We reiken enkel aan welke mogelijkheden wij zelf zien.
Een dergelijk model is nodig voor de uitvoering van het klimaatbeleid. Bij de totstandkoming van de Europese klimaatwetgeving hebben de actoren van het terrein (de landbouw, de industrie en de consumenten) te weinig mee aan tafel gezeten. We moeten erg waakzaam zijn dat radicaal-rechts in Europa het gevoel van onzekerheid dat daardoor ontstaan is, niet misbruikt om de klimaatwetgeving op pauze te zetten, of erger, af te breken.
Het is nog niet te laat om als overheid in de implementatiefase van de Green Deal sterk in te zetten op overleg met het terrein. Meer nog, dit overlegmodel zal het succes van de klimaattransitie maken of kraken. Belangrijk is dat de overheid vertrouwen geeft aan de landbouw, industrie en de consument om de grote kaderdoelstellingen concreet in te vullen. Zo maken we de klimaattransitie haalbaar en succesvol.
