Twintig jaar geleden stapten tienduizenden betogers door de straten van Oostende om op te komen voor een betere sociale zekerheid. Een van hen was voormalig hoofd van de ACV-studiedienst Chris Serroyen. ‘Heel wat mensen moesten toen rondkomen met uitkeringen die ver onder de Europese armoedenormen lagen. Bovendien stegen de welvaart en lonen veel sneller dan onder andere de pensioenen, die slechts af en toe geïndexeerd werden.’
Onder de druk van de massabetogingen werd een jaar later het Generatiepact gesloten, met daarin onder andere de welvaartsenveloppe. Chris Serroyen was een van de onderhandelaars die jarenlang namens het ACV heeft toegezien op de verdeling ervan. ‘Vóór de enveloppe waren er slechts onregelmatige aanpassingen aan de welvaartsstijging. Wie bijvoorbeeld met pensioen ging, moest het stellen met eenzelfde bedrag tot aan zijn levenseinde, tenzij er een indexering kwam.’
Sociaal overleg
Het systeem van de welvaartsenveloppe bestaat erin dat de sociale partners – de werknemers- en werkgeversorganisaties – van de overheid tweejaarlijks een budget ter beschikking krijgen. Deze keer bedraagt dat een miljard euro. Dat geld mogen ze verdelen over de sociale uitkeringen zoals de pensioenen, ziekte- en (tijdelijke) werkloosheiduitkeringen, om ze aan de welvaartsstijging aan te passen.
‘Wij hebben binnen dat overlegorgaan een akkoord bereikt om over de jaren heen de minimumuitkeringen die het verst onder de Europese armoedegrens liggen prioritair te behandelen. Je moet natuurlijk altijd keuzes maken, de budgetten zijn helaas maar wat ze zijn. Mirakels kun je er niet mee verrichten, maar we hebben steeds geprobeerd om in te zetten op waar de nood het hoogst was.’
Maar het overleg verliep de laatste jaren steeds moeilijker. Onder andere de strenger geworden loonnormwet maakt het de sociale partners haast onmogelijk om tot een akkoord te komen. Serroyen: ‘De werkgevers wilden de onderhandelingen rond de welvaartsenveloppe van in het begin aan andere zaken koppelen, waaronder de loononderhandelingen. Maar sinds de verstrenging van de loonnorm, die het onmogelijk maakt om ook nog maar enige marge te hebben, zitten de gesprekken muurvast, waardoor de regering steeds aan zet moet komen.’
Pasmunt
Dat is ook nu opnieuw het geval, vertelt huidig hoofd van de ACV-studiedienst Maarten Gerard. ‘Wij hebben met de andere vakbonden samen een advies overhandigd aan de regering over de verdeling van de enveloppe, aangezien de werkgevers zich niet aan de wettelijke deadline op 15 september wilden houden. Bovendien hebben ze meteen ook een andere berekeningswijze voor de welvaartvastheid op tafel gelegd, met de suggestie dat alvast in deze ronde niet het hele voorziene bedrag zou worden toegekend.’
Maar het uitblijven van een akkoord tussen de sociale partners is niet eens het grootste probleem waarmee de welvaartsenveloppe momenteel af te rekenen krijgt. Gerard: ‘De huidige budgetten lopen maar tot het einde van het jaar. Normaal gezien zou er in januari een nieuwe verhoging volgen, maar de kans daarop is uiterst klein, doordat de regering in lopende zaken zit en het er niet naar uitziet dat er snel een nieuwe regering komt.’
Gerard benadrukt dat de invulling van de welvaartsenveloppe op dit moment gegijzeld wordt door de onderhandelingen. ‘In de plannen die de N-VA op tafel heeft gelegd, wordt voorzien dat de welvaartsenveloppe alleen nog gebruikt zou worden voor het optrekken van de pensioenen en niet van alle andere uitkeringen die nog ver onder het bestaansminimum liggen. Sommige andere partijen zoals MR, die ook in de huidige regering zit, zien dat graag gebeuren. Dat kan voor ons niet door de beugel.’
