Interessante opiniestukken, leerrijke columns, zelfs live-verslaggeving en instagramreels. Daarop volgde dan weer een resem aan reacties, lezersbrieven, tweets … niet in het minst van de beledigde Roma-gemeenschap zelf. Ik heb ze allemaal gelezen en gezien, en er blijft me iets dwarszitten.
Toegegeven, mijn bubbel is vrij links. Ook mijn witte vrienden stemmen grotendeels op progressieve en sociaal gezinde partijen. Ik weet dat dat goede mensen zijn. Mijn Vooruit-stemmende vrienden zijn zeker niet racistisch, en voor het grootste deel van de tijd beschouw ik ze als antiracistisch.
Maar de laatste tijd vind ik het moeilijker en moeilijker om dat onderscheid – niet-racistisch, of antiracistisch – te maken. Net zoals ik het witte feminisme op een bepaald moment afgestoten heb, voel ik dat er een moment komt dat ik een socialisme zal afstoten dat niet expliciet antiracistisch is, of geen rekening houdt met de specifieke grieven van mensen met migratieroots.
De laatste tijd vind ik het moeilijker en moeilijker om het onderscheid te maken: niet-racistisch, of antiracistisch?
De vraag is voor mij aan welke morele standaarden ik mijn witte, socialistische vrienden moet houden? Wat mag ik met recht en rede verwachten? En wat verwachten zij van mij? Ik wil niet alleen dat mijn vrienden niet-racistisch zijn, ik wil dat ze antiracistisch zijn.
Zattemansklap
Bij momenten hebben ze het al opgenomen voor mij, voor andere mensen met migratieroots, of voor gehele gemeenschappen. Maar dat was altijd wanneer het racisme kwam van traditionele tegenstanders, van rechts. Dat maakt het iets makkelijker.
Is het fair van mij om te verwachten dat de mensen die een plaatsje hebben in mijn leven zich ook verzetten wanneer de vijand in het eigen kamp zit? Wanneer hun baan of politiek engagement door ‘zattemanspraat’ gelinkt wordt aan het racisme dat ze zouden bestrijden als het van rechts kwam? Voor mij is het antwoord op die vraag ‘ja’.
In theorie. Want in de praktijk is dat niet zo gemakkelijk.
Het heeft me aan het denken gezet. Kunnen we vrienden zijn als je racisme wegzet als ‘zattemansklap’ of ‘een domme fout’? Op z’n minst moet je je uitspreken tegen het narratief dat racisme niets meer is dan dronken gelal. Of mag mijn lat nog iets hoger? Mag ik verwachten dat je iemand die zich racistisch uitlaat, zoals een socialistische voorzitter, expliciet terechtwijst? Kan ik genoegen nemen met stilte?
Vriendschap is wederkerig
‘All our silences in the face of racist assault are acts of complicity’, schreef de Amerikaanse auteur bell hooks ooit. Stilte is niet genoeg. Spreek je uit. Eis beter van je voorzitter of partij, wie dat ook is. Antiracisme mag niet selectief zijn.
Niet om electorale reden, maar omdat je oprecht je witte privilege wil gebruiken om racisme en discriminatie te bestrijden. Je lidmaatschap, professionele verbintenis, of lokale engagement geeft je de mogelijkheid om een verschil kan maken voor gemeenschappen en mensen met migratieroots.
Voor sommigen is racisme gewoon niet zo persoonlijk, voelt het niet zo emotioneel aan. Daar moet ik begrip voor opbrengen.
Vriendschap is wederkerig. Dus rijst ook de vraag wat mijn vrienden van mij mogen verwachten. Moet ik begrijpen dat racisme voor sommigen geen breekpunt is? Misschien wel. Voor sommigen is racisme gewoon niet zo persoonlijk, voelt het niet zo emotioneel aan. Daar moet ik begrip voor opbrengen.
Maar ik kan me daar niet bij neerleggen. Als je het ernstig meent met de strijd tegen ongelijkheid en discriminatie, dan moet de lat hoger liggen. Het zal me wellicht vrienden kosten, maar ik wil dat mijn vrienden uitgesproken antiracistisch zijn. Niet zomaar noemen ze vrienden de familie die je kiest.
