Over de zelfverklaarde ‘supernota’ van federaal formateur De Wever (N-VA) vloeide al heel wat inkt. De begrotingsposten die op meer middelen zullen kunnen rekenen of waar net de schaaf zal worden bovengehaald, werden al grondig onder de loep gehouden. Het eindresultaat van die rekenoefening wordt volgens diverse experten alleszins ruim overschat. De Wever zou zich rijk rekenen met onrealistisch grote terugverdieneffecten.
De persoonlijke rekening van de ‘supernota’ kreeg veel minder aandacht. Nochtans hebben de plannen van De Wever mogelijks een grote impact op ieders portemonnee, en dan vooral op die van vrouwen. ‘In de nota duiken verschillende maatregelen op of aanpassingen aan bestaande regels die in de praktijk vrouwen zullen treffen’, zegt Maarten Gerard, hoofd van de ACV-studiedienst.
‘De aanpassingen voor het minimumpensioen en een afstraffing voor wie onvoldoende heeft gewerkt, de afschaffing van de huwelijkscoëfficiënt op de belastingbrief en de uitbreiding van de regeling voor overuren en nachtarbeid lijken dan misschien wel genderneutrale ingrepen, toch weten we dat vrouwen in de praktijk de rekening zullen moeten betalen. De oorzaak is onder andere dat des maatschappij nog steeds vooral van vrouwen verwacht onbetaalde zorgtaken op te nemen, terwijl mannen zich vaker op hun loopbaan kunnen blijven focussen.’ Fiscaal expert van het ACV Erik Van Laecke maakte de rekening van die maatregel voor vrouwen.
'De oorzaak is onder andere dat de maatschappij nog steeds vooral van vrouwen verwacht onbetaalde zorgtaken op te nemen.'
Maarten Gerard, hoofd studiedienst ACV
Daarnaast noemt Gerard nog enkele andere ideeën uit de formateursnota, die naar verwachting overmatig de vrouwelijke Belgen zal treffen, maar die moeilijker in cijfers te vatten zijn. Denk bijvoorbeeld aan het uitdoven van het overlevings- en echtscheidingspensioen of het plan om onderhoudsuitkeringen niet langer aftrekbaar te maken.
-
Uitdoven landingsbanen: - 466,57 euro netto per maand
Niet alleen de zorg voor kinderen en andere familieleden zorgt ervoor dat vrouwen bovenmatig de rekening zullen moeten betalen. Het stijgende aandeel aan langdurig zieke vrouwen zal z’n tol eisen. Waar de man-vrouwverdeling onder langdurig zieken in 2009 nog in evenwicht was, was in 2021 bijna zes op de tien langdurig zieken een vrouw.
Mogelijke oorzaken zijn de vele klachten in ‘typisch’ vrouwelijke sectoren, zoals de zorg- of dienstenchequesector. Zo bleek bijvoorbeeld al eerder uit onderzoek van ACV Voeding en Diensten dat niet minder dan driekwart van de schoonmakers kampt met fysieke of psychische klachten ten gevolge van het werk. Voor hen wordt de uitweg naar een landingsbaan afgenomen in de nota-De Wever.
In centen betekent de afschaffing van de landingsbaan ook een immens verschil. Stel: Celine werkt halftijds als schoonmaker, en heeft halftijds een landingsbaan om het werkbaar te houden. Na het verdwijnen van de landingsbaan blijken haar klachten niet ‘ernstig genoeg’ om volledig op invaliditeit terug te kunnen vallen. Gelukkig, want dat wil ze ook niet. Alleen lukt het haar door de vele gezondheidsklachten alleen maar om halftijds te gaan schoonmaken. Daardoor zal ze de andere helft noodgedwongen anders moeten invullen. Dat kost Celine minstens 466,57 euro netto per maand. Bovendien zal ook later het pensioen erdoor lager uitvallen: maandelijks 251,30 euro bruto minder pensioen per maand.
-
Uitbreiding overuren en nachtarbeid: - 160 euro bruto per maand pensioen
Jan en Marie werkten eerder ieders 38 uur per week, maar omdat het vinden van geschikte opvang voor de kinderen onmogelijk is, beslist Marie voortaan 31 uur per week te werken. Jan wil het inkomensverlies compenseren door overuren te draaien en zo wekelijks 45 uur te werken. Netto levert dat voor hen samen op jaarbasis 284 euro meer op, ofte gemiddeld 24 euro per maand. Maar de echte rekening komt past later. Want als het koppel deze regeling twintig jaar aanhoudt, zal de Marie iedere maand 160 euro bruto minder pensioen krijgen. Bovendien zal het voor haar moeilijker worden om aan de voorwaarden van een landingsbaan of aan die van het minimumpensioen te voldoen.
Vrouwen verminderen in de praktijk sneller dan mannen het aantal werkuren om opvangproblemen voor de kinderen op te lossen. Met de mogelijke introductie van belastingvrije overuren zoals in de nota wordt het nog verleidelijk om dat te doen, en de man meer te laten werken om het verlies te compenseren. Al zal de rekening nadien dubbel en dik gepresenteerd worden.
-
Afschaffing van de huwelijkscoëfficiënt: - 5.680 euro netto per jaar
Yves en Griet, beide 54 jaar, hebben twee kinderen. Toen die nog klein waren was moeilijk te regelen. Daarom besloten ze samen dat Griet thuis zou blijven om voor het gezin te zorgen. Yves heeft een brutoloon van 4.000 euro. Als de nota-De Wever er komt, zullen Yves en Griet 5.680 extra belastingen moeten betalen.
Momenteel is het nog zo dat als een van de partners weinig of niets verdient met werken, de fiscus bij de berekeningen van de belastingen een deel van het inkomen van de andere partner kunstmatig zal toekennen aan de minstverdienende. Op die manier worden de belastingen verlaagd voor wie in een gelijkaardige situatie verkeert en wettelijk samenwoont of getrouwd is. Dat is de huwelijkscoëfficiënt, die dreigt te sneuvelen in de formateursnota van De Wever.
In de praktijk blijven vrouwen nog steeds vaker thuis om voor kinderen te zorgen dan hun man, waardoor ze nu nog gebruik kunnen maken van de huwelijkscoëfficiënt. Maar dat is binnenkort misschien gedaan.
