Het terugkopen van eigen aandelen door bedrijven is de laatste zes jaar aan een flinke opmars bezig. Waar in 2018 alle BEL20-bedrijven samen nog voor bijna 400 miljoen euro inkochten, groeide dat bedrag vorig jaar tot bijna twee miljard euro.
Van die som nam de bank KBC bijna een half miljard voor haar rekening. In totaal stroomde in zes jaar tijd ongeveer zes miljard euro cash weg uit de bedrijven richting aandeelhouders.
‘Geld dat bedrijven gebruiken om eigen aandelen terug te kopen, gaat niet naar investeringen, of personeel. Maar naar aandeelhouders, CEO’s en bestuursleden.’
Frank Cosaert, ACV
‘En dat gaat alleen nog maar over de 20 bedrijven in de BEL20, het topje van de ijsberg dus. Voor een totaal beeld en waarschijnlijk een omvangrijker bedrag is een bredere analyse nodig’, zegt Frank Cosaert.
Als economisch expert bij het ACV dook Cosaert in de jaarrekeningen. ‘Geld dat bedrijven gebruiken om hun eigen aandelen terug te kopen, gaat niet naar investeringen, personeel of andere duurzame bestedingen, maar verdwijnt uit de bedrijven richting de aandeelhouders, CEO’s en bestuursleden.’
Fiscaal expert Ive Rosseel van het ACV vult daarbij aan dat ‘het opvallend is dat KBC geen geld zegt te hebben om klanten een hogere rente te bieden, maar wel miljoenen aan aandeelhouders kan uitkeren.’
Extra wrang
De opkomende tactiek van het inkopen van eigen aandelen is wel helemaal legaal. Het dient onder meer als handige truc om de aandelenkoers bij te sturen. Toch rijst bij het ACV de indruk dat het in de praktijk vooral dient om aandeelhouders in de watten te leggen.
'Personeel kreeg dikwijls te horen dat hun lonen te hoog zijn en dat er helemaal geen ruimte was voor een verhoging. Maar je kunt niet aan de andere kant miljarden laten wegstromen.'
Frank Cosaert, ACV
Dat maakt het voor Cosaert ook extra wrang. ‘Personeel kreeg de laatste jaren dikwijls te horen dat hun lonen eigenlijk te hoog zijn en dat er dus helemaal geen ruimte was voor een verhoging. Ook investeringen werden uitgesteld. Maar je kunt als bedrijfsleiding niet aan de ene kant roepen dat lonen een probleem vormen omdat we aan concurrentiekracht verliezen als je aan de andere kant wel miljoenen en zelfs miljarden laat wegstromen.’
Voor het ACV is het duidelijk: het terugkopen van aandelen kan geen reden zijn om investeringen uit te stellen of te schrappen. ‘Denk bijvoorbeeld aan innovaties, betere machines of investeringen in veiligheid. Als een bedrijf diep in de buidel kan tasten om aandelen terug te kopen, is het logisch dat het ook het personeel en het bedrijf zelf ten goede moet komen, en niet alleen de aandeelhouders.’
Geld voor aandeelhouders, niet voor werknemers
Als illustratie voor de situatie noemt Cosaert Ahold Delhaize. De Nederlandse moedermaatschappij verplichte Delhaize om één miljard euro te besparen. Nochtans lanceerde Ahold Delhaize begin 2023 een inkoop van eigen aandelen ter waarde van … één miljard euro.
En met resultaat, zag ook zakenkrant De Tijd in augustus: ‘De winst per aandeel spurtte 75 procent hoger en het dividend twee derde. Het gebruik van de riante cashflow voor inkoopoperaties heeft fenomenale aandeelhouderswaarde gecreëerd.’
‘Delhaize biedt zo vooral aandeelhouders een toekomst, en niet de werknemers’, zegt Cédric Claeys, secretaris bij ACV Voeding en Diensten voor de logistieke tak van Delhaize.’ Cosaert: ‘Ook in ons land hebben bedrijven regelmatig miljoenen en miljarden veil om eigen aandelen in te kopen, maar vragen van werknemers en vakbonden worden als onredelijk weggezet.’
Nederland als voorbeeld
De Nederlandse regering heeft wel een krachtiger wapen in handen tegen initiatieven als dat van Ahold Delhaize. Vorig jaar presenteerden onze noorderburen een plan om een duidelijke en vaste heffing in te voeren voor de inkoop van eigen aandelen, vergelijkbaar met die op dividenden. Dat zou ontradend werken.
‘In België kennen de regels voor de inkoop van eigen aandelen heel wat voorwaarden, uitzonderingen en gunstregelingen', zegt Ive Rosseel. 'Zo moet er bijvoorbeeld helemaal geen roerende voorheffing betaald worden, zolang de ingekochte aandelen niet vernietigd worden.'
‘Er is nood aan wetgevende initiatieven om deze economisch schadelijke vorm van belastingontwijking te bestrijden.'
Ive Rosseel, ACV
Wat het ACV betreft moet er een einde komen aan het op die manier onttrekken van winsten uit bedrijven door geen fiscaal voordeel meer aan te bieden aan voor dat bedrijf. ‘Net zoals in Nederland of de VS is er nood aan wetgevende initiatieven om deze economisch schadelijke vorm van belastingontwijking te bestrijden.’
Bijkomend voordeel van betere regels: de schatkist loopt niet langer inkomsten mis door de achterpoortjes bij de inkoop van eigen aandelen. Rosseel: ‘Je kan de huidige situatie eigenlijk beschouwen als een verdoken vorm van winstverdeling aan de aandeelhouders. Door dat niet langer toe te staan kunnen we rekenen op 360 miljoen euro meer inkomsten uit de vennootschapsbelastingen. Goed met de besparingen die op ons afkomen, want dat geld moet tenminste niet komen van onze lonen.’
Wat beweegt er politiek?
‘Vermogenswinsten op zelfde voet belasten als inkomen uit arbeid’
Komen er in navolging van onder meer de VS en Nederland ook in ons land regels die de inkoop van eigen aandelen beter zullen regelen? Als het van Groen afhangt wel. ‘We zien hoe het toenemende fenomeen van inkoop van eigen aandelen weegt op de belastbare basis van de roerende voorheffing’, zegt federaal parlementslid voor Groen Dieter Van Besien.
‘Eigen aandelen inkopen moet mogelijk blijven, maar voor de belastingen mag er geen ongelijke behandeling zijn tegenover het uitkeren van dividenden. Vandaag wordt met twee maten gemeten.’ Groen wil daarom de inkoop van eigen aandelen als een vorm van dividenduitkering laten beschouwen, ook als de aandelen niet worden vernietigd.
Maar wat voor Groen de situatie nog problematischer maakt, is dat we in ons land ook al helemaal geen belasting kennen op de meerwaarde van de aandelen.
‘Wanneer de koers stijgt dankzij het inkopen van die aandelen, wordt er geen eerlijke bijdrage gevraagd aan de aandeelhouders die de meerwaarde te gelde maken. Wij willen een neutrale behandeling van alle vermogenswinsten, inclusief meerwaarde op aandelen. Bij voorkeur belasten we vermogenswinsten op dezelfde voet als het inkomen uit arbeid.’
