In de jaren 70 was er een golf in de wetgeving in de ons omringende landen: abortus was niet meer strafbaar. België volgde pas in 1990’, steekt Maya* van wal. Ze werkt als psychosociaal hulpverlener in een abortuscentrum. Vandaag, 35 jaar later, blijft abortus wel nog steeds een taboe, merkt ze. Recent flakkerde de discussie rond de toegestane periode weer op (tot twaalf weken zwangerschap mag je abortus laten uitvoeren in ons land, red.). Ook bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen was het voor veel kiezers een gevoelig thema.
Een op de vijf vrouwen in België ondergaat ooit een abortus, een verrassend hoog aantal. ‘Regelmatig gebeurt het dat ik mensen in de wachtzaal tref die ik ken’, vertelt Maya. ‘Dat is soms even schrikken. Maar alles blijft hier onder ons.’
Voelsprietenwerk
‘Aanvankelijk werkte ik op de materniteit. Daar zag ik al gauw hoe zwart een roze wolk soms kan zijn. Moeder worden is een rollercoaster. Een kind krijgen kan heel wat naar boven brengen.’
‘Een ongewenste zwangerschap kan echt iedereen overkomen.’
Abortuscentrummedewerker Maya
‘Ook hier in het abortuscentrum heb ik vaak mensen tegenover me met ‘rugzakjes’. Tijdens de gesprekken in aanloop naar een mogelijke behandeling, zie ik vaak enkel het topje van de ijsberg. Het gesprek aangaan is deel van de job. Mensen kunnen soms 180 graden draaien na zo’n gesprek. Wat wij hier doen, is voelsprietenwerk. We zien hier uitersten van paniek en rust.’
‘Vergeet alvast de mythe van zestienjarige meisjes als grootste groep die hier binnenkomt. We zien echt alle rangen, standen en leeftijden. Het gemiddelde profiel? 29 jaar, met vaste partner, met twee of drie kinderen. Een blik in onze wachtzaal vertelt meteen: een ongewenste zwangerschap kan echt iedereen overkomen.’
Onverwacht geboortekaartje
‘Of je nu voor behoud gaat of voor een behandeling: het ‘wat als’-scenario duikt regelmatig op. Zo is de uitgerekende datum een typisch moment waarop mensen weer even stilstaan bij hun besluit. Wat als ik anders had beslist?’
‘De hardnekkige twijfelaars zie je hier soms ook. Mensen die de knoop niet willen of durven doorhakken. In dat geval is mijn advies: geef jezelf een deadline. Want hoe langer je de beslissing voor je uit schuift, hoe zwaarder de behandeling zal zijn.’
‘Ik herinner me een vrouw die heel perfectionistisch was. Ze had een kinderwens maar was tijdens haar zwangerschap voortdurend misselijk. Die vrouw zag haar hele leven in duigen vallen, kon niets meer doen en had het daar ontzettend moeilijk mee. Na enkele gesprekken kwam naar boven dat haar vader recent was overleden en ze kampte met heel wat onverwerkt verdriet. Die vrouw bleef de beslissing maar uitstellen tot ik haar op een bepaald moment gezegd heb: ‘Dit was ons laatste gesprek. Nu ga ik ervan uit dat je voor behoud gaat.’ Nadien heb ik haar niet meer gehoord. Tot we plots enkele maanden later een geboortekaartje kregen.’
Taalbarrière
‘Soms raak je heel moeilijk door iemands schild, bijvoorbeeld door een taalbarrière. Ik herinner me een vrouw uit een asielcentrum. Ze kwam niet opdagen op het uur van afspraak en we dachten dat ze niet meer zou komen. Tegen het einde van de dag dook ze toch op. Bleek dat deze vrouw uren onderweg was geweest met trein, bus en deels te voet. Haar verhaal was schrijnend: oorlogsvluchtelinge, zwanger na groepsverkrachting. Het is ontzettend moeilijk om tot zo iemand door te dringen, omdat de wonden te diep zijn. Tijdens de behandeling was ze heel afgevlakt en apathisch, alsof ze een masker droeg om haar pijn te verbergen.’
‘Abortus is een van de veiligste medische behandelingen, maar een makkelijke beslissing is het bijna nooit.’
‘Koppels met een beperking, dat ligt ook altijd moeilijk. Ze wonen dan vaak begeleid zelfstandig en komen hier terecht op aandringen van hun omgeving. Je weet dan dat iedereen die bezorgdheid deelt. Ik stel dan praktische vragen zoals: Hoe ga je het financieel aanpakken? Hoe ga je iedere nacht opstaan?’
‘Als het gaat over abortus gaat het meestal over het emotionele. Toch moet ik zeggen dat abortus meestal geen drama is. Het is een van de veiligste medische behandelingen. Maar een makkelijke beslissing is het bijna nooit.’
Huilen
‘Nadien blijft de vrouw nog even in de rustruimte. De krampen zakken dan weg. Sommige vrouwen reageren heel opgelucht. Andere huilen en geven ruimte aan hun verdriet. Sommige vrouwen voelen zich ontzettend misselijk, andere voelen niets.’
‘In hoeverre hun omgeving op de hoogte is? Dat weten we niet. Maar helaas blijft het taboe vrij groot. Mijn eigen omgeving vindt het prima dat ik dit werk doe, maar aan mijn grootouders durfde ik het aanvankelijk niet te vertellen. Gelukkig reageerden ze toch vrij positief.’
*Maya is een schuilnaam
