'Maandenlang liep ik extreem vermoeid rond. De dokter dacht aan burn-out. Ik kreeg zelfs antidepressiva voorgeschreven. Achteraf bleek dat ik in de perimenopauze zat, maar die diagnose was nooit gesteld.’ Aan het woord is Leyla*, halverwege de vijftig.
Gynaecologe Linda Ameryckx is niet verbaasd dat de klachten van Leyla niet juist herkend werden. Tien jaar geleden richtte ze de menopauzekliniek op in het Universitair Ziekenhuis Antwerpen. ‘In het begin was er amper belangstelling. Ook in onze opleiding komt het thema nauwelijks aan bod.’ Maar in haar praktijk nam het aantal patiënten sterk toe, ook door de media-aandacht. ‘En dat is goed’, benadrukt Ameryckx. ‘Door de menopauze bespreekbaar te maken, kun je het beter herkennen en behandelen.’
Is behandeling überhaupt mogelijk? ‘Hormoonsubstitutietherapie (een behandeling waarbij vrouwelijke hormonen worden voorgeschreven, red.) werkt vaak heel goed, maar sleept onterecht de kwalijke reputatie mee dat de therapie borstkanker veroorzaakt. Dat heeft heel het voorschrijfgedrag door elkaar geschud’, vertelt Ameryckx. ‘Ik pleit er niet voor om altijd hormoontherapie voor te schrijven, maar heel veel vrouwen kunnen hier perfect mee behandeld worden.’
Carrièrekiller
Opvliegers, slecht slapen, geen maandstonden meer: de menopauze zelf is vaak vrij duidelijk. Maar de perimenopauze, de fase die daar soms al jarenlang aan voorafgaat, is moeilijker te herkennen: angst- of depressieve klachten, spier- en gewrichtspijn, hoofdpijn, concentratiestoornissen of hersenmist, nachtzweten, zware vermoeidheid … Heel wat klachten doen denken aan een burn-out of depressie.
© Rutger Van Parys
De impact van de (peri)menopauze op vrouwen laat zich ook voelen op de werkvloer. Uit een Britse studie blijkt dat een op de drie vrouwen vaak afwezig is door symptomen gelinkt aan de overgang. In ons land voerde sociaal secretariaat Securex samen met UGent onderzoek uit bij ongeveer 2.500 vrouwelijke werknemers. 55 procent ondervindt hinder tijdens het werk. Vrouwen met menopauzeklachten lopen ook een groter risico op burn-out en afwezigheid op het werk.
In een onderzoek van CM naar de arbeidsmarktparticipatie van 55-plussers waren de cijfers eveneens veelzeggend: 73 procent van de mannen werkt tot het einde van de loopbaan voltijds, bij vrouwen is dat maar 42 procent. Driekwart van de bevraagde vrouwen gaf aan dat de levenskwaliteit er zienderogen op achteruitgaat sinds de menopauze. Vooral concentratie- en geheugenproblemen en slaaptekort spelen hen parten.
Is de menopauze dan een carrièrekiller? ‘In zekere mate wel’, beaamt Ameryckx. Uit een Angelsaksische studie bleek recent nog dat 15 procent van de vrouwen vaak afwezig is door hevige klachten of zelfs overweegt om te stoppen met werken. ‘Dat is een niet te onderschatten kostprijs voor de samenleving en jammer voor vrouwen die hun professionele ambities zien verdampen. Als we meer vrouwen aan het werk willen houden, moeten we die beter omkaderen’, besluit Ameryckx.
Els Van de Cotte (50): 'Ik herkende mezelf niet meer.'
Beleid is onbestaande
Dat de (peri)menopauze nog in een taboesfeer hangt, blijkt ook uit het beleid, of beter: het gebrek eraan. Maar achter de schermen begint een en ander te bewegen, vertelt Marte Billen van ACV Gender: ‘Uit gesprekken met werknemersvertegenwoordigers blijkt dat vrouwen er niet over durven te spreken met werkgevers, vaak zelfs niet met collega’s. Ze zien vaak af in stilte. Er is veel schaamte. Tijd om werk te maken van een stevige verankering in de welzijnswet, zoals ook voor zwangerschapsbeleid is gebeurd.’ Al waarschuwt Billen meteen: ‘Zwangerschap is tegelijk een van de grootste factoren van discriminatie bij aanwerving of promotie. Het evenwicht blijft dus moeilijk.’
Tijd dat de (peri)menopauze met dezelfde aandacht wordt behandeld als zwangerschap, bevalling en moeder worden’, zegt ook CM-voorzitter Luc Van Gorp. ‘Uit onze recente studie rond gender en gezondheidszorg bleek dat de kans dat vrouwen geen of de verkeerde diagnose krijgen, groter is dan bij mannen. Dat geldt zowel voor typische vrouwelijke aandoeningen zoals endometriose, als voor ziektes die ook bij mannen voorkomen. Er bestaan nog veel gendervooroordelen in de zorg’.
‘Het feit dat heel wat (peri)menopauzeklachten soms onterecht worden gelinkt aan burn-out of depressie, is jammer. Van de 500.000 langdurig zieken in ons land, is 36 procent niet aan het werk door mentale problemen. Als je een aantal van die groep met een goede menopauzebegeleiding opnieuw aan het werk kan krijgen, is dat heel waardevol. 14 procent van de vrouwen in ons land is langdurig arbeidsongeschikt, tegenover acht procent van de mannen. Dat is ook een teken aan de wand.’
* Leyla is een schuilnaam
Nog voor Open Vld-politica Gwendolyn Rutten de aandacht kaapte met een opiniestuk,
brachten enkele politici zoals Karin Brouwers (CD&V) de menopauze al naar de Senaat.
Voor de politica vielen na het bekijken van de BBC-documentaire ‘Sex, myths and menopause’ heel wat puzzelstukjes samen: ‘Ik besefte plots dat ik jarenlang in perimenopauze heb gezeten, mezelf door de dag slepend zonder te weten wat er gaande was’, vertelt Brouwers.
Een resolutie is nu in de maak. ‘Het voorstel is nog niet definitief, maar we willen onder meer dat hormoontherapie bij vervroegde menopauze terugbetaald kan worden. Daarnaast moeten zowel huisartsen als bedrijfsartsen meer informatie verstrekken aan vrouwen.
Er moet ook meer aandacht voor zijn in de artsenopleiding.’
Een uitbreiding van de mogelijkheid om driemaal per jaar één dag afwezig zijn zonder ziektebriefje naar alle bedrijven, ligt ook op tafel. Nu kan dat enkel in bedrijven met meer dan 50 werknemers.
‘Vandaag is de uitval op de arbeidsmarkt enorm hoog, vooral bij vrouwen van 50-plus. Hoewel het niet bewezen is, bestaat er een zwaar vermoeden dat er een link is met de (peri)menopauze’, besluit Brouwers.
