In het regeerakkoord sprak de Vivaldi-regering af om een ‘brede fiscale hervorming voor te bereiden’. Sindsdien bouwt minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) gestaag op naar concrete plannen. Eerst kwam er een expertengroep die het Belgische belastingsysteem van kop tot teen moest bevragen, afgelopen zomer volgde een ‘blauwdruk’ met enkele krijtlijnen van de minister zelf. Nu is het tijd voor het moment suprème, en legt de minister zijn kaarten op tafel.
Die liggen in de lijn met wat de eerdere plannen al aankondigden: werken moest meer lonen, de belastingen op consumptie zouden vergroenen, en grote vermogens moesten een eerlijke en grotere bijdrage leveren dan ze vandaag doen. Dat alles zou het Belgische belastingsysteem ‘rechtvaardiger, eenvoudiger en moderner’ maken.
Vooral voor de lasten op arbeid is er in deze ‘eerste fase’ van Van Peteghems hervormingsplannen aandacht. ‘België is wereldkampioen als het op belastingen op arbeid aankomt’, klinkt het. Om die belastingen te verlagen, wil de minister de belastingvrije som optrekken van 10 160 euro naar 13 500 euro en de belastingschalen trager laten oplopen. Voortaan zouden pas mensen met een netto-belastbaar inkomen van meer dan 60 000 euro per jaar in het hoogste tarief van 50 procent terechtkomen, in tegenstelling tot inkomens vanaf 46 440 euro vandaag. Dat alles moet, aldus Van Peteghem, werkende mensen minstens 835 euro netto per jaar meer opleveren, en dat kan al vanaf 2024.
‘Moedig’
Een moedige hervormingspoging, vindt fiscaal expert van het ACV Ive Rosseel. ‘Het is goed dat de lasten op arbeid dalen, en ook de uitbreiding en tragere afbouw van de werkbonus is zeer positief. Dat zal de promotieval verminderen. Want vandaag houden werknemers van een bruto loonsverhoging soms netto minder over, met name ook door de afbouw van andere sociale voordelen.’
Econoom aan de Universiteit Gent Bakou Mertens berekende dat inkomens boven de 60 000 euro er door de verhoging van het hoogste belastingtarief netto liefst 1 513 euro op vooruitgaan. ‘Die verhoging is nergens voor nodig’, zegt hij. ‘Wellicht is dat een zoethoudertje voor de liberalen. Maar het is broodnodig dat de hervorming wordt voorgesteld, en de verhoging van de belastingvrije som lijkt me een zeer goed idee.’
Premier Alexander De Croo (Open VLD) juicht de plannen alvast toe. Volgens hem heeft minister Van Peteghem naar de regeringspartners geluisterd en daarvan een consistent geheel gemaakt. ‘De regering neemt dit met beide handen aan, en als het van mij afhangt gaan we daarmee aan de slag’, reageerde hij in de Kamer.
Ook de andere regeringspartijen reageerden overwegend instemmend. Alleen MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez houdt, niet onverwacht, een slag om de arm. ‘Wij zijn bereid om aan een hervorming mee te werken’, zei hij, ‘maar enkel als die gekoppeld wordt aan een hervorming van de arbeidsmarkt en van de pensioenen.’
Eerlijke bijdrage van grote vermogens?
Beleidsadviseur herverdeling van beweging.net Martin Schoups noemt de hervormingsplannen een stap in de goede richting. ‘Onze ideale belastinghervorming ziet er misschien iets anders uit, maar we kunnen ons vinden in de belangrijkste principes. Dit is een serieus voorstel. Doortimmerd, budgettair doordacht en ondersteund door grondig studiewerk. Dat alleen al is in een tijd van permanente verkiezingscampagne een verademing.’
Toch hangt aan de plannen een fiks kostenplaatje, in totaal gaat het om een lastenverlaging van 6 miljard euro. Om de rekening te doen kloppen koos minister Van Peteghem in zijn blauwdruk van afgelopen zomer nog resoluut voor een belasting op vermogensinkomsten van 25 procent, inclusief reële huurinkomsten. Alleen voor meerwaarden op aandelen en andere financiële producten zou een verlaagd tarief van 15 procent gelden.
In de huidige plannen staat alvast een minimumbelasting voor multinationals in de steigers – een afspraak die de Europese Unie eind vorig jaar al had gemaakt –, wijzigt een vrijstellingsregeling voor vennootschappen die beleggen in aandelen van andere vennootschappen, en verdubbelt de belasting op effectenrekeningen boven de 1 miljoen euro, van 0,15 naar 0,30 procent. Een meerwaardebelasting en een belasting op huurinkomsten ontbreekt vooralsnog.
Moeilijke evenwichten binnen de btw
Een deel van de inkomsten moet alvast komen uit een grondige herziening van de btw. Voor basisproducten, zoals groenten en fruit, openbaar vervoer, geneesmiddelen, luiers, of maandverband, gaat die naar 0 procent. Voor water, gas en elektriciteit blijft ze 6 procent. Maar elders komt er een nieuw, hoger tarief van 9 procent. Verlaagde accijnzen en vrijstellingen voor fossiele brandstoffen worden bovendien afgebouwd. ‘De btw-hervorming moet meer dan 1 miljard euro opbrengen’, stelt hoofd van de ACV-studiedienst Chris Serroyen. ‘Dat betekent een verschuiving naar lasten op consumptie die onrechtvaardiger verdeeld is.’
Tot slot moet de belastingbrief er ook eenvoudiger uitzien, maar liefst zeventig codes werden geschrapt. Daaronder bijvoorbeeld het fiscale voordeel voor een huisbediende.
Visie volgt de reacties op het voorstel voor fiscale hervormingen verder op.
