‘Geen extra middelen mogelijk’. In april gaf de minister al dezelfde boodschap. Hij schoof daarmee de vraag van Vlaams minister van Welzijn Hilde Crevits (CD&V) van tafel, al liet hij de deur wel op een kier. In september zou eventueel geld vrijgemaakt kunnen worden.
Niet dus, zo blijkt nu. ‘Ze moeten niet overdrijven met hun wensen want er is geen gewoon geen geld’, klinkt het bij Diependaele. ‘We moeten in Vlaanderen loskomen van het idee dat als er een maatschappelijk probleem is, de enige oplossing is om er meer geld aan te geven.’
Volgens de minister moeten ‘beperkte middelen ons ertoe aanzetten om de moed te hebben om systemen te hervormen.’ Waarom kan er niet meer geld naar de gezinsopvang (onthaalouders, red.) gaan bijvoorbeeld’, oppert Diependaele. In ieder geval moeten werkende ouders voorrang krijgen in een situatie van krapte, aldus de minister.
Choquerend
‘Choquerend’, reageren adviseur ACV Jolien De Norre en sectorverantwoordelijke bij ACV Puls Nathalie Winters. Volgens De Norre is de tewerkstellingsgraad van 80 procent, die de regering nastreeft, zeer ambitieus, ‘maar dan moet je investeren in flankerend beleid om mensen te ondersteunen in hun stap naar de arbeidsmarkt. De minister wil werkende ouders voorrang geven, maar dat is al vandaag ook al zo. Toch zijn er nog onvoldoende plaatsen. Ik ben zelf jonge ouder en heb ouderschapsverlof moeten nemen. Maar niet iedereen kan dat zomaar voltijds opnemen. De realiteit is dat er te weinig plaatsen zijn. Dat duwt ouders, vaak moeders, uit de arbeidsmarkt om voor hun kind te zorgen’, aldus De Norre.
Een recente studie van het HIVA en Idea Consult in opdracht van het departement Werk en Sociale Economie, toonde aan hoe belangrijk de link is tussen het gebruik van formele kinderopvang en de tewerkstelling van ouders. Werk is de belangrijkste drijfveer om een beroep te doen op formele opvang, vooral bij moeders. Uit het onderzoek blijkt dat kinderopvang tot meer gendergelijkheid op de arbeidsmarkt leidt. Tegelijk wijst het op pijnpunten, zoals een hoge prijs of onvoldoende aangepast aanbod. Redenen voor heel wat ouders om de kinderopvang niet te gebruiken, en dus ook om minder te werken, zo blijkt uit het onderzoek.
Goedkoper
‘Meer doen met minder middelen kan echt niet’, benadrukt ook Nathalie Winters. ‘Níét in de kinderopvang investeren is simpelweg geen optie. Toch was dat, tot vorig jaar, het beleid van de Vlaamse regering van de afgelopen jaren. Men heeft in het verleden extra plaatsen gecreëerd door de kind-begeleiderratio te verhogen. Waar dat toe leidt, heeft iedereen duidelijk kunnen zien. De kind-begeleider ratio is vandaag de hoogste in Europa, maar dat is niet werkbaar. Vandaag staat een begeleider bij negen kindjes, een onthaalouder bij acht. Die ratio moet omlaag.’
Om die ratio te verlagen, is het echter noodzakelijk om meer kinderbegeleiders aan te trekken en de leegloop uit de sector te stoppen. Maar de suggestie van minister Diependaele dat de gezinsopvang een goedkopere vorm van opvang is, wijst op een zeer kromme redenering, zegt Nathalie Winters: ‘In de gezinsopvang zijn de loons- en arbeidsvoorwaarden vandaag erg slecht. Onthaalouders werken nog altijd in een nepstatuut, het zogenaamde sui generis. Onthaalouders moeten in een volwaardig werknemersstatuut kunnen stappen, met degelijke arbeidvoorwaarden en een goede verloning. Het ontbreken daarvan is een van de redenen waarom er zoveel onthaalouders uitvallen. Wat tot een nog groter plaatsgebrek leidt’, aldus Winters.
Sigrid Van Sever, directeur van Felies, organisator van gezinsopvang/groepsopvang en buitenschoolse opvang, treedt haar bij: ‘Het klopt dat groepsopvang veel duurder is en dat je gezinsopvang goedkoper kunt organiseren. Maar dat komt omdat het statuut van onthaalouders zo slecht is. Ze worden bijna gedwongen om zoveel kinderen op te vangen om rond te kunnen komen. De manier waarop we nu moeten werken, kan echt niet meer.’
Leegloop
De sector loopt leeg, investeringen in personeel zijn essentieel om niet alleen het nijpende plaatsgebrek maar ook de kwaliteit van de opvang te verbeteren. Denken dat men de huidige crisis in de kinderopvang op een goedkope manier kan oplossen is helaas fout, concluderen De Norre en Winters: ‘Je kunt niet besparen in zorg en welzijn zonder dat er slachtoffers vallen bij de gebruikers, bij het personeel, of bij beiden.’
