De uitsluiting uit de werkloosheidsuitkering lijkt in de uitgelekte formateursnota van N-VA-voorzitter Bart De Wever een voldongen feit. Vooral wie al een heel aantal jaren gewerkt en bijgedragen heeft en niet snel werk vindt na ontslag, krijgt het zwaar te verduren, en grijpt mogelijk zelfs naast het leefloon.
De N-VA heeft er nooit doekjes om gewonden dat het hun droom is om de werkloosheid in de tijd te beperken. De Vlaams-nationalisten zijn er dan ook van overtuigd dat mensen na twee jaar hun recht op een uitkering moeten verliezen. Dat plan dat als eis in hun partijprogramma stond, lijkt weldra uitgevoerd te worden, als we de uitgelekte nota van De Wever mogen geloven.
De geplande hervorming zou onder andere inhouden dat de werkloosheidsuitkering sneller en harder daalt en na twee jaar volledig stopt. Wie dan geen nieuw werk gevonden heeft, kan in het ‘beste’ geval een beroep doen op het leefloon via het OCMW.
Wat de partij wil voorstellen als het beschermen van de hardwerkende Vlaming, lijkt deze rechtstreeks te treffen. Zeker nu de industrie in ons land in moeilijk vaarwater komt, dreigt een groot aantal werknemers met een gelijkaardig profiel op straat te belanden waar niet noodzakelijk vraag naar is, of die minder gewild zijn bij werkgevers. Zeker de iets oudere werknemers of zij met gezondheidsproblemen, lijken daar het grootste slachtoffer van te worden.
Deze hardwerkende Vlamingen worden getroffen
Patrick (55)
heeft 38 jaar gewerkt als productiearbeider in een fabriek. Ging aan de slag voordat hij zijn middelbaar diploma behaald heeft. Werd tijdens een reorganisatie ontslagen. Door de moeilijke situatie in de industrie vindt Patrick geen nieuwe baan.
Patrick woont samen met zijn vrouw die deeltijds werkt. Hij heeft bij het overlijden van zijn ouders hun rijhuisje geërfd en dat in zijn vrije tijd eigenhandig gerenoveerd. Als Patrick bij het OCMW gaat aankloppen wordt hij onderworpen aan de middelentoets. Daaruit zal blijken dat geen recht op een leefloon heeft.
Vanessa (47)
werkte 25 jaar in een industriële bakkerij, maar kan door rugklachten geen fysieke arbeid meer uitvoeren. De echtgenoot van Vanessa werkt voltijds en heeft een nettoloon van 2.300 euro. Bijgevolg heeft Vanessa geen recht op een leefloon als ze haar werkloosheidsuitkering verliest.
Els (43)
werkte jarenlang nachtshiften in een rusthuis, tot zij uit elkaar ging met haar ex met wie zij twee jonge kinderen heeft. Omdat ze geen opvang vindt voor de kinderen, raakte ze haar job kwijt. De tekorten in de kinderopvang en de voorrangsregels voor werkenden maken dat ze nog steeds geen opvang heeft voor hen.
Aan de verkoop van het huis dat zij samen met haar ex had gekocht, heeft Els 55.000 euro overgehouden. Daardoor wordt nu 4.678 euro in mindering gebracht op haar leefloon op jaarbasis en moet zij haar spaarboekje opsouperen om te kunnen overleven.
Bestraffen
Er wordt in de teksten van de nota wel gesuggereerd dat wie maximaal vijf jaar van zijn pensioen verwijderd is een uitzondering zou kunnen krijgen, maar wie daar net te jong voor is ziet zich financieel uitgekleed worden. Iedereen die een leefloon aanvraagt moet immers al zijn gezinsinkomsten, vermogen en eigendommen op tafel leggen, de zogenaamde middelentoets. Wie dus een partner heeft die (deeltijds) werkt, een eigen huis of wat spaargeld heeft, ziet het leefloon wegsmelten of ontvangt zelfs helemaal niets.
De hervorming van de werkloosheid lijkt daardoor vooral gevaarlijk, en symboolpolitiek zonder echte meerwaarde om langdurig werklozen duurzaam aan het werk te helpen. Verschillende studies tonen immers aan dat financiële straffen mensen niet duurzaam aan werk helpen.
Verschillende studies tonen aan dat financiële straffen mensen niet duurzaam aan werk helpen.
Uit analyses blijkt dat de grote meerderheid van de langdurig werklozen niet op korte termijn aan het werk kan. Als er een passende job was voor hen, dan waren ze al aan het werk. Langdurig werkzoekenden zijn doorgaans ouder, hebben een arbeidsbeperking of zijn kortgeschoold. Profielen die werkgevers vaak liever links laten liggen dus. Dat blijkt ook uit nieuw onderzoek van de UGent, dat aantoont dat wie langer dan één jaar werkloos is minder kans maakt om op een sollicitatie uitgenodigd te worden, en hoe langer de werkloosheid duurt, hoe kleiner de kans op een uitnodiging wordt. Dat verandert ook niet als je aan het spaargeld van de werklozen knabbelt of hen ertoe drijft uit miserie hun eigen woonst te verkopen.
Bovendien zijn de meningen verdeeld of het beperken van de werkloosheid in de tijd effectief een besparing in de begroting oplevert. Het lijkt er vooral op dat wat wordt bespaard, op een andere plek weer wordt uitgegeven zoals in de bijstand en de ziekteverzekering. Voorts wordt de begeleiding naar werk losgelaten als de uitkering verdwijnt. Experts hameren er dan ook op dat een doorgedreven begeleiding op maat en ondersteunend beleid meer oplevert dan een bestraffing.
Planloos
Ook professor sociaal beleid Bea Cantillon waarschuwt voor de gevolgen van de hervorming. ‘We zien al vele jaren een stijging van het aantal mensen die bij het OCMW aankloppen. Wanneer je plots de werkloosheidsuitkering in de tijd beperkt gaat die druk op de OCMW’s nog groter worden. Sommige partijen lijken vooral de zogenaamd werkonwilligen te willen afstraffen.
‘Maar we weten uit gegevens dat de groep langdurig werklozen voor een groot deel bestaat uit mensen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt, zoals mensen met een arbeidsbeperking, korte scholing of ouderen. Ik hoor en zie weinig over hoe complex het is voor die mensen om aangeworven te worden. Men schuift liever een ogenschijnlijk makkelijk voorstel naar voren omdat ze denken dat dit zal aanslaan bij hun achterban, maar ik zie geen plan van aanpak.’
‘Het zou beter zijn om in de plaats de wachtlijsten voor een baan in de sociale economie weg te werken. Het is godgeklaagd dat meer dan 4.000 mensen die op de wachtlijst staan en aan het werk willen gaan, daar de kans niet toe krijgen.’
