Concreet helpen sociale uitkeringen 3,5 miljoen Belgen uit de armoede’, zegt Matthias Somers, coördinator van Denktank Minerva. Hij analyseerde de impact van onze sociale zekerheid op de armoedecijfers. ‘Voor het overgrote deel gaat het niet om een klein steuntje. Liefst één op de drie Belgen zou zonder een uitkering zelfs in zeer diepe armoede leven.’
Onder de uitkeringen hebben de pensioenen de grootste impact. Somers: ‘Zonder pensioenen zouden ruim negen op de tien ouderen moeten rondkomen met een inkomen onder de armoedegrens. Met pensioenen is dat net geen twee op de tien.’
Wie die pensioenleeftijd nog niet bereikte, is doorgaans minder afhankelijk van een uitkering om armoede te ontlopen. Dat is vaak te danken aan werkinkomen. Waar sociale uitkeringen wel nodig zijn, halen ze opvallend minder mensen uit armoede in vergelijking met de groep van 65-plussers. ‘In de jaren voor de speciale coronamaatregelen tilden sociale transfers minder dan de helft van de Belgen tussen 25 en 54 jaar met een groot armoederisico boven de armoedegrens’, aldus Somers.
‘Zonder pensioenen zouden ruim negen op de tien ouderen moeten rondkomen met een inkomen onder de armoedegrens.’
Matthias Somers - Denktank Minerva
Daarmee doet België het wel beter dan de buurlanden. Zo ook opvallend beter dan Nederland, waar sociale transfers globaal slechts zes op de tien mensen uit armoede halen. In ons land is dat zeven op de tien. Bovendien doet ons land dat goedkoper dan heel wat andere landen. Want als we ook de persoonlijke sociale uitgaven erbij tellen, spendeert België minder aan sociaal beleid dan Frankrijk, de Verenigde Staten, Duitsland en Nederland. Dat leert een ander onderzoek van Denktank Minerva.
Hoog in de lijstjes
‘Regelmatig duiken lijstjes op waarin landen gerangschikt worden naar de omvang van de publieke sociale uitgaven, lijstjes waarin België steeds hoog scoort’, verklaart Somers de aanleiding tot de analyse. ‘Maar die rankings hangen minstens evenzeer af van de financiële en fiscale organisatie van het sociaal beleid in een land. Ondernemingen en huishoudens maken in heel wat landen zelf middelen vrij, en de overheid kent er belastingvoordelen voor toe. Zo regelen ze dan bijvoorbeeld een eigen ziekteverzekering.’
Wanneer al die bedragen worden samengeteld, staat het totaal aan sociale uitgaven in België niet langer aan de internationale top. ‘België geeft dan ongeveer hetzelfde bedrag uit als Australië, Denemarken of Oostenrijk.’
Dat werpt een ander licht op de begrotingscontrole die de EU binnenkort uitvoert. Met een gezamenlijk tekort van 27,5 miljard euro op de Belgische en regiobegrotingen, wordt verwacht dat Europa om besparingen kan vragen. ‘De analyse van Minerva laat zien dat dat extra geld niet gezocht moet worden in de nu al noodlijdende sociale zekerheid’, zegt Marc Leemans, voorzitter van het ACV. ‘Met minder kosten doen we het daar samengevat dus eigenlijk al beter dan omringende landen.’