Het Riziv becijferde recent dat de uitgaven voor geneesmiddelen elk jaar blijven toenemen. Het gaat dan vooral om geneesmiddelen uit ziekenhuisapotheken voor patiënten die naar het ziekenhuis komen voor een behandeling maar er niet blijven overnachten, zoals bij een chemokuur. Ook de medicatie voor zeldzame ziekten die enkel door de ziekenhuisapotheker afgeleverd worden horen bij de oplopende kosten.
De CM-studiedienst onderzocht de facturatiegegevens van haar leden voor dat soort geneesmiddelen, om zo een beter zicht te krijgen op welke specifieke medicijnen verantwoordelijk zijn voor de stijging in de uitgaven. Die zijn tussen 2010 en 2022 dan ook enorm gestegen, met maar liefst 227 procent. ‘Dat is een voorzetting van wat we al tijdens een eerdere studie in 2019 zagen’, zegt CM-beleidsmedewerker Caroline Lebbe. ‘Uit analyse blijkt dat de helft van de uitgaven voor geneesmiddelen uit de ziekenhuisapotheek aan niet-gehospitaliseerde patiënten gaat naar geneesmiddelen om kanker te bestrijden. Het zijn voornamelijk 50-plussers aan wie dat soort medicatie voorgeschreven wordt. Logisch, want kanker komt vaker voor naarmate mensen ouder worden.’
‘We moeten er alles aan doen om grip te krijgen op de gezondheidsuitgaven in onze vergrijzende samenleving.’
Luc Van Gorp, voorzitter CM
Luc Van Gorp, voorzitter van CM, ziet dat er nog heel wat winst te boeken valt op vlak van preventie. ‘Er zijn op dat vlak dus dringend investeringen nodig, om zo het risico op kanker te verminderen. We moeten er alles aan doen om grip te krijgen op de gezondheidsuitgaven in onze vergrijzende samenleving.’
Geheime afspraken
Opvallend is dat de tien duurste geneesmiddelen in die categorie 43 procent van de totale uitgaven voor geneesmiddelen vertegenwoordigen. Zes ervan worden pas sinds 2016 terugbetaald, waarbij vaak niet duidelijk is wat ze de schatkist eigenlijk kosten. Lebbe: ‘Acht van de tien duurste geneesmiddelen worden via geheime prijsafspraken met de producenten terugbetaald. We weten dus niet exact hoeveel zij kosten. Dat aantal contracten blijft bovendien steeds verder toenemen.’
Ook voor Luc Van Gorp zijn die geheime afspraken een doorn in het oog. ‘De farmasector boekt steeds grotere winsten, terwijl andere zorgsectoren op de kleintjes moeten letten. We moeten blijven ijveren voor meer transparantie over de kostprijs van ontwikkeling en productie van geneesmiddelen. Op Europees niveau moeten we kunnen onderhandelen over redelijke prijzen. Geld dat we uitgeven aan medicijnen kunnen we niet meer elders in de gezondheidszorg uitgeven.’
Onderzoek
Een mogelijk antwoord op de hoge prijzen kunnen de biosimilaire geneesmiddelen zijn. Dat zijn biologische geneesmiddelen die op de markt komen na verval van het originele patent. Die zijn gelijkwaardig op vlak van doeltreffendheid, veiligheid en kwaliteit. ‘En eens zo’n biosimilair product op de markt komt, moet een geneesmiddel daardoor wettelijk in prijs moet zakken’, zegt Lebbe. ‘Artsen ontbreekt het op dit moment nog aan aanmoedigingen om biosimilaire varianten voor te schrijven. Het is nochtans belangrijk om ervoor te zorgen dat de Belgische markt aantrekkelijk blijft voor dergelijke geneesmiddelen, om zo de prijzen te kunnen drukken.’
‘De bedoeling van medicatie is vandaag nog te vaak om er zo lang mogelijk zo veel mogelijk van te nemen. Niet omdat dat per se de allerbeste oplossing is, maar vooral omdat de grote farmaceutische bedrijven daar het meeste aan verdienen. We moeten beter evalueren welke medicijnen echte genees-middelen zijn. Bieden ze na behandeling de nodige kwaliteit van leven? Leef je er effectief langer mee? We zien medicatie nog te vaak als een zaligmakend wondermiddel’, stelt Luc Van Gorp.
Ook Caroline Lebbe onderschrijft dat. ‘Dringend nodige nieuwe antibiotica worden niet of zeer weinig ontwikkeld omdat dat bij uitstek een geneesmiddel zal zijn waar je zo weinig mogelijk van gaat gebruiken en liefst zo kort mogelijk. Er is een noodzaak om meer vraaggestuurd te werken. Nu is het de farmaceutische industrie die bepaalt wat er op de markt komt op basis van hun visie, en waar zij de grootste winst kunnen halen.’
