Lijdensweg ivf: Wat als de ooievaar niet komt?

Jaar na jaar – met uitzondering van de geboortegolf na de coronalockdowns – gaan de geboorte- en vruchtbaarheidscijfers er in ons land op achteruit. Lien De Rocker was 30 toen ze op aanraden van haar gynaecoloog een hormonenkuur startte om de kans op een kindje te vergroten. Zonder succes.

‘De artsen vonden niet onmiddellijk een aanwijzing waarom het ons niet lukte om zwanger te worden. We probeerden toen inseminatie, wat leidde tot een buitenbaarmoederlijke zwangerschap die in een miskraam eindigde. Samen met de arts beslisten wij om tot ivf (in-vitrofertilisatie, red) en later icsi (een variant van ivf, red) over te gaan. Ook tijdens de icsi-behandeling verloor ik de vrucht, wat het mentaal sowieso al heel zware traject nog moeilijker maakte.’

Eenzaam

Lien en haar partner onderschatten allebei de mentale tol. ‘Je wilt die droom laten uitkomen, koste wat het kost. De meeste medische afspraken moest ik alleen doorstaan door de coronamaatregelen. Het ziekenhuis betrok mijn vriend wel af en toe door telefonisch uitleg te geven, maar toch voelde ik mij ontzettend eenzaam. Ook al had ik een relatie, en een omgeving die mij steunde.’

‘Steun op het werk is onmisbaar tijdens een vruchtbaarheidsbehandeling.’
Lien De Rocker

‘De hormonen maken dat je verdikt en beïnvloeden je emoties. Ik reageerde veel gevoeliger en kampte met een laag zelfbeeld. Bij momenten herkende ik mezelf niet meer. De band tussen jezelf en je lijf is volledig zoek, tijdens de behandeling nog veel meer dan tijdens de zwangerschap.’

Wettelijke bescherming

Een fertiliteitstraject vergt veel flexibiliteit. Voor ziekenhuisonderzoeken, inspuitingen op vastgezette tijdstippen en andere zaken leef je volledig binnen een vastgelegd schema. ‘Ik moest regelmatig vergaderingen halsoverkop verlaten omdat het ziekenhuis belde dat ik er binnen een uur moest zijn voor bijvoorbeeld een echo. Mijn werkgever en mijn collega’s toonden veel begrip. Daar moet je dan maar geluk mee hebben. In de wachtzaal sprak ik met vrouwen die hun behandeling op het werk verzwijgen uit angst om hun baan te verliezen. Nochtans is steun op het werk onmisbaar.’

Lien is eind vorig jaar uiteindelijk bevallen van een dochter. ‘Ik weet niet of ik het nog eens zou doen. Ik ben nog steeds aan het bekomen. Het is niet omdat het traject achter mij ligt dat de impact al voorbij is.’

TV-maker Leander Verdievel werd onvruchtbaar na een chemobehandeling: ‘Ook na zeventien ivf-pogingen bleef de kinderwens vurig.’ © Stefaan Beel

Invriezen

Ondanks het relatief hoge aantal vruchtbaarheidsproblemen spreken veel mensen er niet over. Dat ervoer ook tv-maker Leander Verdievel (41). Op zijn 23ste kreeg hij een kankerdiagnose, een ervaring die hij verwerkte in 2018 tot de tv-reeks Gevoel voor Tumor. ‘Door de chemo die mijn leven redde, werd ik onvruchtbaar. Ik heb vóór de behandeling op aanraden van artsen zaadcellen laten invriezen, zodat een eventuele kinderwens toch nog mogelijk zou zijn. Pas nadat de kanker overwonnen was, begon ik met mijn vrouw te dromen over kinderen en zetten we de stap naar ivf.’ Dat inspireerde Verdievel tot de reeks De Club, binnenkort te zien op VRT 1.

Geen vent meer

‘Toen de dokter mij vertelde dat ik onvruchtbaar zou zijn, stortte mijn wereld in elkaar. Het kwam even hard aan als mijn kankerdiagnose. Ik voelde mij geen vent meer, aangetast in de kern van mijn bestaan.’

‘Een van de redenen waarom ik De Club gemaakt heb, is omdat ik geen verhalen hoorde over mannelijke onvruchtbaarheid. Zelfs op het internet vind je heel weinig informatie en getuigenissen. Enkel wat stigmatiserende foto’s van een man die op de rand van zijn bed zit en zijn vrouw die kwaad op de achtergrond staat. Maar dat heeft met vruchtbaarheid niets te maken. Daarom wilde ik ook het perspectief van een onvruchtbare man in de reeks.’

Schemaleven

‘Toen we begonnen met ivf, waren we heel hoopvol. De eerste poging was meteen raak. Maar dan is het fout gelopen. (stilte) Het ging om een buitenbaarmoederlijke zwangerschap, waarna een operatie volgde en een eileider verwijderd moest worden. Vijf moeilijke jaren gingen voorbij. Je doet bijna niets meer, je leven wordt een ivf-schema. De behandeling bepaalt je leven, op de meest onverwachte momenten moet je naar de kliniek. Spuiten, herstellen, echo’s, bloedafnames. Het haalt alle spontaniteit uit je leven. Een feestje of etentje worden bijna onmogelijk. De medicijnen moeten in de koelkast bewaard worden en je moet die steeds op  gezette tijdstippen innemen.’

‘Zelfs op het internet vind je geen verhalen over onvruchtbaarheid bij mannen.’

Leander Verdievel

‘In totaal hebben wij zeventien ivf-pogingen ondernomen voordat we onze kinderdroom moesten opbergen. Dat zijn er heel veel, maar een kinderwens is zo vurig. Intussen zijn wij adoptieouders van twee fantastische kinderen. En hoewel ik aanvankelijk twijfelde om adoptieouder te worden, kan ik je vertellen dat ik mijn kinderen doodgraag zie.’

Rouwproces

Shanti Van Genechten van vzw Kinderwens begeleidt intussen al meer dan tien jaar wensouders. ‘Een moeilijke of onvervulde kinderwens doet mensen in een rouwproces belanden. Uit onderzoek blijkt dat ongewilde kinderloosheid dezelfde mentale impact kan hebben als een dierbare geliefde verliezen. Sommige wensouders zijn er mentaal even slecht aan toe als palliatieve patiënten.’

‘De buitenwereld begrijpt dat niet altijd. Uitspraken als Volgende keer beter helpen of troosten niet. Ze doen mensen nog meer in zichzelf keren. Vaak zien we schaamte en schuldgevoelens. Rondom je zie je overal gezinnen met kinderen, maar dat het niet of heel moeilijk lukt, zie of hoor je maar weinig.’

Vruchtbaarheidsproblemen hebben veel te maken met de toenemende luchtvervuiling en het gebruik van hormoonverstoorders, weet Van Genechten. ‘Een bijkomend probleem is dat mensen steeds later aan kinderen beginnen, terwijl de vruchtbaarheid het hoogst is rond je 25ste. Ivf biedt wel een oplossing, maar is ook geen garantie op succes. Een aanzienlijk gedeelte blijft kinderloos achter.’

Bescherming

Van Genechten ziet wel nog verbeterpunten binnen vruchtbaarheidstrajecten. ‘Mensen moeten voorbereid worden over de fysieke, mentale en financiële impact, wat zo’n traject kan doen met hun seksualiteit, draagkracht en hoe je dat kunt volhouden. Daarnaast moet de regering dringend werk maken van fertiliteitsverlof en -bescherming. In 2018 hebben wij samen met de KU Leuven onderzocht wat de impact is van een vruchtbaarheidstraject op je werkleven. Drie op de tien vrouwen gaven aan dat de combinatie van zo’n traject en hun baan onmogelijk is, waardoor ze van werk of van functie veranderen. Een betere bescherming van vrouwen die in een fertiliteitstraject zitten is nodig’, aldus Van Genechten.

ACV-genderexperte Marte Billen beaamt dat. ‘Op dit moment worden zij enkel beschermd door de anti-discriminatiewetgeving uit 2007. Maar daar zijn heel wat specifieke drempels aan verbonden. Je werkgever kan je wel niet zomaar ontslaan wanneer je hem op de hoogte brengt dat je een vruchtbaarheidsbehandeling volgt. Doe dat best schriftelijk, dat telt als bewijsmateriaal als je vermoedt dat je gediscrimineerd werd.’  

 www.kinderwens.org

De Club is vanaf 6 september te zien op VRT 1 en VRT MAX.