Vanaf 1 januari moet je je verplicht inschrijven bij de VDAB als je nog niet werkt. Op deze manier wil de Vlaamse Regering uw kansen op de arbeidsmarkt en in de maatschappij vergroten.’ Deze boodschap kregen huurders van sociale woningen de afgelopen weken via een brief te lezen. Deadline om te voldoen aan de nieuwe huurdersverplichting is 1 april 2023. Vanaf dan moeten de sociale huisvestingsmaatschappijen de nieuwe verplichting controleren die door minister van Wonen Matthias Diependaele (N-VA) is opgelegd. Wie niet voldoet, kan een geldboete krijgen.
Voorlopig gaat het enkel om een verplichting om zich bij de VDAB in te schrijven. ‘Maar je kunt nu al voorspellen dat van A ook B zal komen, en dat er later een tweede stap zal volgen met allerlei bestraffende maatregelen als je niet ingaat op een jobaanbieding’, waarschuwt Geert Inslegers van het Vlaams Huurdersplatform.
Ongelukkige communicatie
‘De communicatie naar de huurders was heel ongelukkig. Mensen die genieten van een vrijstelling om werk te zoeken zouden geen brief krijgen, maar dat is toch gebeurd. Iedereen werd aangeschreven, ook gepensioneerden en mensen met een vrijstellingsgrond.’
Inslegers hekelt dat de bewijslast bij de sociale huurder ligt. ‘Je moet zelf bewijzen dat je een vrijstelling hebt. In de nieuwe reglementering staat dat je enkel een vrijstelling krijgt als je (al) uitkeringsgerechtigd bent én er rechtmatige gronden zijn. Iemand die bijvoorbeeld een tijdelijke vrijstelling heeft gekregen van de RVA om voor een kind met een zware autismestoornis te zorgen, wordt niet getroffen door de maatregel. Maar als je niet uitkeringsgerechtigd bent, worden dezelfde redenen niet aanvaard en zul je je moeten inschrijven bij de VDAB. Dat is meten met twee maten.’
Pijnpunten
Volgens de verstrengde huurdersverplichting is het bovendien niet enkel de huurder die moet voldoen aan alle vereisten, maar ook de echtgenoot, wettelijke partner of inwonende feitelijke partner. ‘Dat betekent dat bijvoorbeeld de partners van sociale huurders, die de zorg voor de kinderen op zich nemen, maar daarvoor geen enkele uitkering ontvangen, zich nu plots verplicht moeten inschrijven. Dit druist in tegen het vrije recht op arbeid’, vult Karim Dibas aan, expert bij de werkzoekendenwerking van het ACV.
Hij noemt de hele situatie problematisch. ‘Dit legt opnieuw dezelfde pijnpunten bloot waar het hele arbeidsmarktbeleid al jaren mee kampt. Het overgrote merendeel van wie vandaag een sociale woning huurt, is ofwel al aan de slag, krijgt een sociale uitkering en is daardoor al ingeschreven bij de VDAB, of is door ziekte of pensioen vrijgesteld daarvan. Deze nieuwe verplichting lijkt meer op politiek gewin op kosten van sociaal zwakkeren dan mensen op een degelijke manier naar de arbeidsmarkt toe te leiden. Weer eens haalt Vlaanderen de stok boven om mee te slaan en de indruk te wekken dat mensen die van sociale vangnetten gebruik moeten maken werkonwillig zijn. In plaats daarvan zou de regering beter een activerend beleid voeren dat mensen aanmoedigt en mogelijkheden geeft.’
‘Deze nieuwe verplichting lijkt vooral op politiek gewin op kosten van sociaal zwakkeren.’
Karim Dibas
‘Er is nood aan een positief arbeidsmarktbeleid met fatsoenlijke flankerende maatregelen die nodig zijn om meer mensen aan de slag te laten gaan, zoals voldoende plaatsen in de kinderopvang. Deeltijdse opleidingsmogelijkheden moeten aangepast zijn aan de realiteit van ouders die een opleiding moeten combineren met zorg voor kinderen en kwetsbare doelgroepen die geen sociaal netwerk hebben om op terug te vallen.’
Recht op wonen verder uitgehold
Ook Beweging.net stelt zich heel wat vragen bij de nieuwe regels. Adviseur Eddy Van den Eede: ‘Het basisrecht op wonen wordt telkens weer uitgehold en gekoppeld aan extra voorwaarden. Dat kan niet. Beter zou de minister investeren in maatregelen die het woonaanbod verhogen. Waarop wachten minister Diependaele en zijn collega van ruimtelijke ordening Zuhal Demir (N-VA) om het verplichte percentage sociale woningen op te krikken en decretaal te verankeren? Projectontwikkelaars, steden en gemeenten worden dan eindelijk opnieuw verplicht om meer sociale woningen te realiseren. Dat zou pas een effectieve maatregel zijn.’
Inslegers kijkt daarnaast met verbazing naar de vereiste taalvaardigheid. ‘De lat werd hoger gelegd zonder enige evaluatie vooraf. Nu moet je slagen voor een test op een hoger taalniveau, terwijl vroeger de cursus volgen volstond. Dat getuigt niet van behoorlijk bestuur. Het dreigt een uitsluitingsmechanisme te worden. Al die nieuwe verplichtingen met bijbehorende administratieve boetes horen niet thuis in een sociale huurreglementering. De inschrijvingsplicht bij de VDAB enkel aan sociale huurders opleggen, staat op gespannen voet met het recht op behoorlijke huisvesting dat in de Grondwet verankerd is.’
‘Sociale begeleiders worden zowel controleur als ondersteuner’
Ook vanuit de sector zelf wordt verontwaardigd gereageerd op de nieuwe verplichting. Vooral de extra werklast is hen een doorn in het oog, omdat de controlefunctie volledig bij de sociale verhuurkantoren komt te liggen, klinkt het bij Wim Boone van HUURpunt, de federatie van sociale verhuurkantoren.‘Wie vandaag Nederlands kent zal normaal gezien volgend jaar ook nog Nederlands kennen. Voor de vereiste van inschrijving bij de VDAB komt er veel extra werk bij. Elke huurder kan bij wijze van spreken vandaag voldoen en morgen niet meer voldoen. Sociale verhuurders zullen dus periodiek moeten informeren, controleren en rapporteren. Hoeveel nutteloze postzegels zijn dat niet? Hoeveel uren uitleg geven over onbegrepen briefwisseling? Hoeveel controles van uitzonderingen? Hoeveel rechtzettingen bij vergissingen? Bovendien komen sociale begeleiders van de woonmaatschappijen in de positie dat ze zowel ondersteuner als controleur zijn. Twee niet eenvoudig te combineren rollen.’
