Met 90 zijn ze nu, de terug-naar-werkcoördinatoren van alle ziekenfondsen. Sinds 2022 moeten ze een groep van 500.000 langdurig zieken opnieuw naar de werkvloer begeleiden. De ambitie van aftredend minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) was om elk jaar 24.000 zieken weer op de werkvloer te helpen. CM bevroeg 5.100 langdurig zieken om te weten hoe zij het terug-naar-werktraject ervaren. De bevraagden kampten voornamelijk met psychische aandoeningen, zoals burn-outs, en problemen met het bewegingsstelsel en het bindweefsel, zoals rugklachten.
Een van hen is automecanicien Wesley Van Aerschot (35, foto). Hij kreeg vier jaar geleden aanhoudende pijn in duim en wijsvinger, die zich na verloop van tijd verspreidde naar andere gewrichten en ledematen. Drie jaar, een tiental doorverwijzingen en een berg pijnstillers later, werd reuma vastgesteld. Al die tijd bleef hij doorgaan door de liefde voor zijn werk, en omdat hij als garagist bij een kleine zelfstandige een groot plichtsbewustzijn voelde. Maar begin dit jaar had Wesley ontstekingen in heel het lichaam en kon hij niet anders dan stoppen.
‘Maar dan komt de vraag: wat nu? Ik ben bij CM langsgeweest, waar ik met mijn terug-naar-werkcoördinator op het idee kwam om mij om te scholen tot leerkracht. Als ik op het werk stagiairs had, dan gaven jongeren mij altijd positieve feedback. Ik haalde er ook voldoening uit om ze iets bij te brengen over automechaniek.’
‘Blij dat ik niet alles zelf moet doen’
Wesley, automecanicien
Wesley volgt nu een lerarenopleiding en kijkt enorm uit naar zijn stages. Alles ging – op Wesleys vraag – vrij snel. ‘Zowel mijn coördinator als arts hebben me nog aangemaand om het rustig aan te doen. Maar ik wilde geen tijd verliezen en snel weer iets om handen hebben. Heel de papiermolen kostte al veel tijd en moeite. Ik ben blij dat ik dat niet allemaal zelf moet doen.’
De weg wijzen
De terug-naar-werkcoördinatoren gaan aan het werk zodra iemand vier maanden arbeidsongeschikt is. Achttien procent van de bevraagde mensen in arbeidsongeschiktheid wordt of werd begeleid door zo’n coördinator. De helft van hen startte het traject op eigen initiatief. Na zo’n traject voelde iets meer dan de helft zich geholpen. Ze kregen meer inzicht in wat ze ondanks hun ziekte nog kunnen betekenen op de arbeidsmarkt.
Respondenten voelen zich echt wel geholpen volgens Ingrid Fleurquin, directeur verplichte ziekteverzekering bij CM. ‘Dat is vooral omdat de coördinator kijkt naar wat iemand die arbeidsongeschikt is wel nog kan, terwijl mensen vaak gestigmatiseerd worden door van wat ze niet meer kunnen. Daarnaast is het voor de arbeidsongeschikten belangrijk dat ze een klankbord hebben: iemand die hen serieus neemt en wegen kan wijzen.’
De soms onterechte angst voor een terug-naar-werkcoördinator ebt bij een eerste contact snel weg. Jo Delabastita, terug-naar-werkcoördinator bij CM: ‘De meesten komen ongerust en angstig bij mij, omdat ze vrezen dat ik hen morgen opnieuw aan het werk wil. Sommigen hebben er zelfs slapeloze nachten door. Als ik hen geruststel, reageren mensen opgelucht en verrast als ze de mogelijkheden horen.’
Het juiste moment
Van de respondenten die de resultaten van de begeleiding zagen, zegt 40 procent dat ze weer aan het werk zijn. ‘De grootste groep van langdurig zieken kampt met psychische problemen’, aldus Fleurquin. ‘Bij die groep zien we dat ze regelmatig meer tijd nodig hebben, ook omdat het werk vaak deels mee aan de bron ligt van de psychische problemen. Die groep moet ook de tijd krijgen om te herstellen, anders riskeer je een terugval.’
‘Progressieve tewerkstelling is een succesformule die nog te weinig wordt toegepast.’
Ingrid Fleurquin, directeur verplichte ziekteverzekering bij CM
Maar werk kan ook helpen bij een herstel en net perspectief bieden aan mensen. Het juiste moment kiezen is niet makkelijk, maar in gesprek gaan daarover is een taak van de coördinator, stelt Jo Delabastita. ‘Het voornaamste is dat mensen wanneer ze er klaar voor zijn, de weg naar ons vinden. Die mensen zijn morgen niet aan het werk. Soms zijn er opleidingen of stages nodig. Vaak zijn mensen achteraf tevreden: werken biedt regelmaat, sociaal contact, eigenwaarde en een inkomen.’
Aandacht voor aangepast werk
Bijna de helft van de ondervraagden die opnieuw aan de slag gingen, deed dat bij dezelfde werkgever, in dezelfde functie. Slechts twaalf procent van hen ging bij een andere werkgever aan de slag. ‘Die trouw verwonderde ons’, stelt Fleurquin. ‘Vaak zijn de gezondheidsproblemen immers gelinkt aan de inhoud van het werk of aan de werkgever. Progressieve tewerkstelling waarbij je deeltijds terugkeert na ziekte is een succesformule die nog te weinig wordt toegepast. Al vergt dat ook inspanningen van de werkgever en collega’s. Als dat niet gebeurt, zien we nog te vaak dat mensen een te grote werkdruk ervaren of zich onder druk gezet voelen om snel weer voltijds aan de slag te gaan. We vragen dus om meer begrip van werkgevers, leidinggevenden en collega’s. Van het aantal langdurig zieken is trouwens al meer dan tien procent progressief aan het werk, dat wordt vaak vergeten.’
