Een workaholic was hij. Marnix Martens (62) stuurde in de bouwsector ploegen aan en leefde voor zijn werk. Tot hij in 2019 zijn baan verloor. Honderden sollicitaties later blijft Marnix botsen op zijn leeftijd: te oud. Alexandra Rutten (28) kampt van jongs af met zware hoofdpijnen. Een aandoening die haar kansen op de arbeidsmarkt sterk bepaalt.
RUTTEN ¬ ‘Ik ben altijd eerlijk bij een sollicitatie, maar dan maak ik geen kans meer. Is dat discriminatie?’
MARTENS ¬ ‘Natuurlijk. Als je dat niet zegt, zou je veel meer kans maken. Hoe kunnen werkgevers klagen over krapte op de arbeidsmarkt, als je op zoveel vlakken discriminerend je personeel selecteert? Allemaal willen werkgevers witte raven hebben, terwijl het ook anders kan. Nu schuiven ze Alexandra en mij gewoon aan de kant.’
Een werkloosheidsuitkering beperken in de tijd zou werkzoekenden motiveren, klinkt het. Wat denken jullie?
MARTENS ¬ ‘Ik vind het discours van een aantal partijen verschrikkelijk. Een werkzoekende met een bewezen lijst van sollicitaties zou op het einde van de maand beloond moeten worden met 100 of 200 euro meer, in plaats van zijn werkloosheidsuitkering te verminderen of af te pakken. Want actief solliciteren kost ook geld. Denk aan reiskosten, dat kan bij mij oplopen tot 200 euro per maand.'
'Een aantal partijen scheert werklozen over één kam, zeker in aanloop naar de verkiezingen. Mij zal je niet motiveren door voortdurende controle of een straf. Mijn werkloosheidsuitkering is trouwens al tot het minimum gezakt: 1.500 euro per maand. Het is krabben.’
Een ander voorstel is besparen op de werkloosheidsuitkering door enkele indexeringen over te slaan.
MARTENS ¬ ‘Het niet toepassen van de index zal misschien geld in het laatje brengen van de staat, maar dat is stampen op mensen die het al moeilijk hebben. Denken ze nu echt dat ik met plezier die uitkering aanneem? Ik wil gewoon werk. 1.500 euro krijgen om ergens halftijds te werken zou voor mij veel meer waard zijn. Natuurlijk zou het een ramp zijn als ik mijn uitkering verlies, maar daar draait het niet om. Het gaat over waardigheid.’
Draag je als werkzoekende weinig bij, vinden jullie?
RUTTEN ¬ ‘Kunnen bijdragen aan de samenleving is essentieel. Het niet werken geeft je een gevoel van overbodig te zijn. Weet je hoe pijnlijk het is om te zeggen: ik werk niet?’
MARTENS ¬ ‘Ga maar eens naar de trouw van je beste vriend. Je zit daar met tien man rond tafel en dan komt het boven: Wat doe jij van werk? Ik ben al vijf jaar werkloos. Weg sfeer.’
RUTTEN ¬ ‘Niets kunnen doen wordt je identiteit. Zo zien mensen jou en je gaat dat geloven. Het is moeilijk om die vrije val af te remmen en weer omhoog te klimmen, om je plek in de maatschappij terug te vinden.’
MARTENS ¬ ‘Een beetje zoals de berg van Sisyphus: telkens wanneer je bijna boven bent, tuimel je helemaal weer naar beneden.’
RUTTEN ¬ ‘Intussen staan ze boven op die berg te zwaaien met bedreigingen. Dat maakt me nog angstiger. Maar wat maakt dat het niet lukt om werk te vinden? Daar mag meer aandacht voor zijn.’
‘Weet je hoe pijnlijk het is om te zeggen: Ik werk niet?’
Wat zou je zelf veranderen?
RUTTEN ¬ ‘Eerst en vooral: weg met de standaardlijstjes waaraan je moet voldoen. Kijk naar de mens in plaats van ons weg te zetten in een vakje. Zo moest een adviserend arts mijn medische situatie beoordelen aan de hand van een checklist. Vragen als Kun je zelf eten? Kun je zelf drinken? Kun je je verplaatsen? ratelde hij af, terwijl mijn medisch dossier naast hem lag. Dat had hij niet echt bekeken. Op die checklist scoorde ik zogezegd goed, en mijn hoofdpijn zie je niet aan mijn gezicht. Wat is dan eigenlijk uw probleem?, was zijn conclusie. Dat is vernederend.’
MARTENS ¬ ‘Bij de VDAB krijg ik ook om de haverklap een andere begeleider die me telkens dezelfde standaardvragen stelt. Om gek van te worden.’
RUTTEN ¬ ‘Het vraagt meer tijd, maar met een echt gesprek kom je veel verder. De eerste vraag van de organisatie waar ik huiswerkbegeleiding doe, was wat mijn mogelijkheden zijn. Ik doe dat vrijwilligerswerk al zeven jaar met veel plezier.’
MARTENS ¬ ‘Ik wil ook nog dit zeggen: besef dat je van de ene op de andere dag in een lastige positie kunt terechtkomen. Werkloosheid kan iedereen overkomen.’