De perfecte nieuwjaarswens

Met eindejaar schrijf ik steevast kerstkaarten naar mijn familie, vrienden en buren. Ik maak er zowaar een jaarlijkse missie van om iets neer te pennen dat persoonlijk genoeg is en toch voor eenieder van hen geldt. Dit jaar heb ik – tot mijn eigen verbazing – een recept gevonden dat voor iedere volwassene in mijn leven werkt. 

Ik merkte namelijk op dat mijn omgeving maar één ding wenste voor 2023: meer zekerheid. Zekerheid dat de verwarming gewoon aankan zonder de eindeloze afweging die daar momenteel aan voorafgaat. Zekerheid dat een euro nog evenveel waard zal zijn binnen twaalf maanden. Zekerheid dat de jongste gewoon naar de crèche kan zoals zijn oudere broer of zus kon. Hetzelfde geldt voor de lange termijn. Zekerheid dat de volgende generatie nog een huis zal kunnen kopen. Zekerheid dat er binnen enkele decennia nog zoiets als een pensioen zal bestaan. Zekerheid dat het nog niet te laat is voor onze planeet. Zekerheid tout court, dus. 

Vroeger had het woord 'routine' net zo goed een scheldwoord kunnen zijn.

Niet dat het onbekende per definitie nadelig is. Ik herinner mij nog goed hoe ik in het zesde middelbaar een gesprek had met mijn klastitularis over wat het betekende om volwassen te worden. Voor hem ging elke levensfase gepaard met het uitbouwen van een passende routine. Een job zoeken die bij je past, bijvoorbeeld, of aan kinderen beginnen en hen elke avond op tijd in bed proberen te krijgen. Dat zorgde voor een zekere voorspelbaarheid.

Voor mij, daarentegen, had het woord routine op dat moment net zo goed een scheldwoord kunnen zijn. Een voorspelbaar leven zou absoluut niet voor mij zijn. Maar als iemand me toen gevraagd had waarom ik daar zo’n uitgesproken weerstand tegen voelde, dan had ik daar als achttienjarige vermoedelijk zelf niet de vinger op kunnen leggen. 

Nu besef ik dat het om een drang naar persoonlijke vrijheid ging. Onzekerheid stond voor mij gelijk aan vrijheid. Alles lag nog open. Ik kon nog elke kant uit met mijn leven en dat voelde goed voor iemand die nog niet precies wist wat ze met haar leven wilde doen. Vandaag besef ik dat werkelijke persoonlijke vrijheid niet bestaat zonder economische zekerheid, of misschien bedoel ik vooral economische onafhankelijkheid. Je autonomie wordt willens nillens beknot wanneer je keuzes moet maken in economisch onstabiele tijden. Welke studie kies ik? Voor welke job solliciteer ik? Waar ga ik wonen en met wie? Het beïnvloedt zowat elke beslissing die je tijdens je leven maar kan nemen.

Multatuli

Vandaag begrijp ik beter dan ooit dat het leven niets anders is dan een balans zoeken tussen twee uitersten: het comfort dat zekerheid biedt en de vrijheid die onzekerheid met zich meebrengt. De uitdaging zit hem in het feit dat het juiste evenwicht er voor iedereen anders uitziet. De ene persoon kan al wat meer onzekerheid tolereren dan de ander. Sommigen snakken er zelfs naar. 

Misschien moet ik mijn oude klastitularis maar een kerstkaart schrijven.

De laatste tijd lijken we het echter collectief eens te zijn dat de slinger te hard naar één kant is doorgeslagen. Hoe hard ik als achttienjarige ook hunkerde naar een volledig onbeschreven blad, des te harder verlang ik nu naar een zekere mate van stabiliteit. Op persoonlijk vlak hoeft alles daarom nog niet in steen gebeiteld te zijn, maar op het wereldtoneel mag 2023 vooral standvastigheid en continuïteit brengen. 

Misschien moet ik mijn oude klastitularis maar een kerstkaart schrijven. Dan zou ik hem vertellen dat ik sinds ons gesprek in het zesde middelbaar een aantal dingen geleerd heb. Dat, zoals Multatuli zei, een illusie verliezen niet hetzelfde is als een zekerheid verwerven, bijvoorbeeld. Dat ik hem een gepaste routine wens in het nieuwe jaar, dat ook.