Voelt u zich dan belazerd? Of vindt u het een verstandig gebruik van de laatste technologie die voorhanden is? Kunt u minder respect opbrengen voor de tekst die een slim algoritme in luttele seconden uit zijn spreekwoordelijke mouw schudt? Als ik die algoritmische productie vervolgens beoordeel, filter en aanpas, wordt het dan opnieuw mijn werk?
Ik vermoed dat sommigen ten minste die manier van werken nogal lui zouden vinden. Toch voelen we al snel de verleiding om er gebruik van te maken. Louter uit nieuwsgierigheid, of dat maken we ons toch graag wijs. In mijn geval roept het alwetende ChatGPT – inmiddels heeft het al een opvolger met GPT-4 – meer vragen dan antwoorden op. Van moraal-ethische vraagstukken tot puur praktische overwegingen.
De meeste experts vinden slimme algoritmes en geautomatiseerde besluitvormingsprocessen ondoorzichtig. Voor de gewone leek, waartoe ik mezelf reken, zijn ze inderdaad ronduit ondoorgrondelijk. Het is niet duidelijk op basis van welke criteria het je besluit bepaalde informatie voor te schotelen. Maar alsnog geven meer en meer mensen zich gewillig over aan die ondoorzichtige besluitvorming.
Onze smartwatch geeft aan wanneer het tijd is om te bewegen zodat we onze dagelijkse 10.000 stappen halen en ’s avonds met een voldaan gevoel in de zetel neerploffen. Daar adviseert onze smart-tv nieuwe binge-waardige series op basis van onze eerdere voorkeuren. Bespaart kostbare tijd die we niet hoeven te verspillen aan middelmatig entertainment.
Onze smartwatch geeft aan wanneer het tijd is om te bewegen zodat we onze dagelijkse 10.000 stappen halen en ’s avonds met een voldaan gevoel in de zetel neerploffen.
Helaas combineren we die aanbevolen serie met wat scrollen op de smartphone die ons gepersonaliseerde advertenties toont dankzij ons minuscuul bijgehouden surfgedrag. Zelfs kinderen ontsnappen er thuis niet aan, smartschool bestookt hen met push-notificaties, taken en bijhorende stress.
Tracken
In de tussentijd tracken we alsof ons leven er van afhangt. Onze sportprestaties, onze productiviteit, zelfs onze menstruatiecyclus. Meten is weten. Of, nogmaals, dat maken we onszelf toch graag wijs. Meten geeft een gevoel van controle, alsof we elk moment ons leven in eigen handen hebben en veranderingen kunnen aanbrengen waar en wanneer we dat willen.
Maar in een wereld waar alles gemeten wordt, zijn wij hoe langer hoe minder degenen die beslissingen nemen. We laten de keuzes die we maken maar al te graag over aan slimme algoritmes. Het algoritme kent ons beter dan wijzelf, toch?
Wie autonoom is, kan zelf bepalen wat belangrijk is en daarnaar handelen. Waarom besteden we die persoonlijke autonomie dan gretig uit?
Wat is autonomie? Wie autonoom is, kan zelf bepalen wat belangrijk is en daarnaar handelen. Waarom besteden we die persoonlijke autonomie dan gretig uit? Waar mensen vroeger te rade gingen bij religieuze leiders of sterke politieke figuren voor beslissingen of advies, wordt technologie vandaag de voornaamste leidraad. Betere data zouden tot betere besluitvorming leiden.
Ik ben het daar niet mee eens. De beste beslissingen zijn degene waar een persoonlijke afweging aan vooraf is gegaan. Wanneer je zelf begrijpt waarom je iets doet. Weet je waar het voorvoegsel smart in al die technologische apparatuur eigenlijk voor staat? Niet voor slimheid, inzicht, of begrijpen waarom een bepaalde keuze opkomt. Wel voor Self-Monitoring Analysis and Reporting Technology. Algoritmes zijn onze vrienden niet. Bij wat meer persoonlijke en autonome zelfanalyse zouden we wellicht meer baat hebben.
