Door al die verschillende benamingen afhankelijk van waar in je lichaam musculoskeletale aandoeningen (MSA) voorkomt, valt het niet op hoe enorm veel mensen er last van hebben en hoe er steeds een duidelijke link is met je werksituatie’, vertelt expert Maarten Hermans van het ACV. ‘Natuurlijk kun je ook MSA krijgen zonder dat je werk invloed heeft, maar het zijn eerst en vooral situaties op het werk, zoals repetitieve handelingen, zware lasten tillen, lang in eenzelfde houding zitten of staan, die de kans op MSA verhogen. Tel daarbij eventuele tijdsdruk, weinig beslissingsruimte over hoe je het werk concreet uitvoert, stress van collega’s of leidinggevenden in plaats van steun, en dat maakt dat de kans op MSA gevoelig stijgt.’
Wijdverspreid probleem
Maar liefst 62 procent van de Belgische werknemers geeft aan de afgelopen twaalf maanden last te hebben gehad van minstens één MSA-gerelateerd probleem. Dat maakt MSA de meest voorkomende klacht onder werknemers met gezondheidsproblemen, dubbel zo veel als de op één na grootste categorie, de psychosociale gezondheidsproblemen zoals stress, depressie of angstaanvallen.
’Al jarenlang is er geen echte verbetering’, zegt Hermans. ‘Een sterker preventiebeleid op het werk is dus nodig, zowel voor de ziekgemaakte werknemers zelf, als voor de samenleving. De grootste risicosectoren zijn de landbouw en de bouw, de gezondheidszorg en de industrie. Maar het probleem is groot over alle sectoren heen.’
Wel valt het op dat arbeiders bijna drie keer zo veel in de invaliditeit met MSA belanden dan bedienden. Ook andere groepen, zoals vrouwelijke werknemers en werknemers met een migratieachtergrond, kennen een relatief hoger risico op MSA. Gemiddeld komen zij vaker in banen terecht met een hoog MSA-risico op MSA. Hermans vermoedt dat het gebrek aan aandacht voor MSA ook te maken heeft met het gebrek aan media-aandacht voor de groepen die er net extra door getroffen worden.
Pak ziekmakende arbeid aan
Het kernprobleem is en blijft dat werkgevers en de samenleving structureel ziekmakende arbeid organiseren. ‘De bestaande welzijnswetgeving is op dit punt echt onvoldoende’, stelt Hermans. ‘Enkel het tillen van zware lasten en het werken aan een beeldscherm zijn vandaag beperkt gereglementeerd. Maar met de kracht, de duur, de repetitiviteit van bewegingen, of de houdingen waarin ze gebeuren, wordt op dit moment geen rekening gehouden.
We willen een degelijk, apart luik rond ergonomie in de welzijnswetgeving. Je zou er ook sancties aan kunnen koppelen als bedrijven de richtlijnen niet volgen of overmatig veel gevallen van MSA vertonen. Daarnaast pleit het ACV voor een betere erkenning van de beroepsziekten. Rugaandoeningen of het carpaal tunnelsyndroom (met een pijnlijke pols als gevolg, red.) worden bijvoorbeeld nauwelijks erkend.’
Musculoskeletale aandoeningen
62 procent van de Belgische werknemers had de voorbije twaalf maanden last van een musculoskeletale aandoening (MSA). Van zorgkundigen, tuinbouwwerkers, kassamedewerkers, bouwvakkers, chauffeurs tot beeldschermwerkers, in haast alle beroepscategorieën komen MSA voor. Maar wat zijn het precies? Musculoskeletale aandoeningen zijn een verzamelnaam voor de problemen die een andere naam hebben afhankelijk van op welke plaats in het lichaam ze opduiken: bij de spieren, gewrichten, pezen, ligamenten of zenuwen. Bij de grootste groep mensen gaat het om acute of langdurige pijn aan de onderrug, maar het komt ook vaak voor bij de nek en aan de gewrichten in armen en benen.
assisteert passagiers op de luchthaven, maar heeft zelf rugklachten
‘Wij tillen passagiers in een rolstoel, brengen hen van of naar het vliegtuig en zorgen voor hun bagage. Ik ben al eens zes maanden thuisgebleven door mijn rug. Met rust, massages bij de osteopaat en inspuitingen. Laatst heeft mijn arts mijn zenuwen doorgebrand met warme naalden. Ik kan bewegen, maar leef met voortdurende pijn.’
‘Mijn vorige werkgever gaf me lichter werk, bijvoorbeeld assistentie van minderjarigen die alleen reizen. Je begeleidt kinderen naar de speelruimte, zorgt voor eten en drinken. De overnemer verzorgt die dienst niet meer. Ik probeer zoveel mogelijk vertrekkende passagiers te assisteren, want meestal hebben zij minder bij dan aankomende of transitpassagiers. Vaak nemen mensen zoveel mogelijk mee, want assistentie zal dit wel dragen voor ons. Zeker Afrikaanse en Amerikaanse luchtmaatschappijen durven er ook geen probleem van te maken als de bagage het maximumgewicht overschrijdt. Als een passagier van gate B40 naar A74 moet, leggen we meer dan 2 kilometer af. Ook de wisselende beginuren eisen lichamelijk hun tol. Dit werk volhouden tot mijn pensioen zal niet lukken.’
versneed kamerplanten en hield er een frozen shoulder aan over
Martine is thuis door een ongeval, maar werkt al dertig jaar voor Deroose Plants, een familiebedrijf in de tuinbouw dat ook invitro-weefselkweek in een lab verzorgt. ‘Ik werk met orchideeën, ananasplanten, ficussen … In een steriele omgeving zodat er geen beestjes of schimmel aan kunnen, en helemaal ingepakt zodat enkel onze ogen zichtbaar zijn. We ontleden de planten en hun weefsel met scharen, pincetten en chirurgische mesjes. Als je acht uur plantjes hebt geknipt, kan ik je verzekeren dat je vingers pijn doen. We maken ook steeds dezelfde bewegingen. Ik heb er een frozen shoulder (een pijnlijke en stijve schouder, red.)aan overgehouden: zeven maanden thuis met een operatie en inspuitingen. Collega’s worstelen ook met hun polsen, en vooral met hun rug en nek. Het is moeilijk om daar iets aan te doen en niet iedereen durft voor zijn kwalen uit te komen. Ons werk is constant zitten. We voeren al jaren een strijd voor aangepaste stoelen. We blijven horen dat ze in bestelling zijn, of krijgen er maar enkele. Om te testen, zegt men. Sinds vorig jaar is er een nieuwe CEO, waardoor het overleg beter gaat en er nu eindelijk schot in de zaak komt.’
