De overheid onderzoekt mogelijke fraude bij het verlenen van gecombineerde vergunningen (verblijfsvergunningen verbonden aan werk, red.). Wil men in de toekomst misbruik en fraude tegengaan? Dan zal enkel meer controle bij het verlenen van de gecombineerde vergunning niet volstaan. Ook controle op het werk dat de arbeidsmigranten hier verrichten en op de huisvesting kan bijdragen aan fraudebestrijding. Een uitbreiding van de rechten van de arbeidsmigranten is nodig. Er moet een systeem komen waarbij de arbeidsmigrant zelf centraal komt te staan.
De commotie die ontstaan is, mag er niet toe leiden dat er meer drempels worden opgeworpen voor arbeidsmigranten zelf. Arbeidsmigratie is broodnodig. Het tekort aan werknemers laat zich in zo goed als alle sectoren voelen. In Vlaanderen zullen tot 2030 elk jaar 450 000 vertrekkende werkkrachten vervangen moeten worden. Het is vandaag niet meer de vraag of men arbeidsmigratie gebruikt om tekorten op de arbeidsmarkt in te vullen, het is de vraag hoe dat arbeidsmigratiebeleid er het best kan uitzien.
Profielen die knelpuntberoepen kunnen invullen, zijn erg gegeerd. Willen we morgen nog brood kunnen kopen of verzorgd worden door een verpleegster in een rusthuis, dan kan ons land kan best niet achterblijven in deze war on talent. Dit doe je in de eerste plaats door ons land zo aantrekkelijk mogelijk te maken voor wie die beroepen hier kan komen invullen. In Duitsland hebben ze dat ondertussen begrepen. Daar werken ze aan een moderne arbeidsmigratiewetgeving. Er wordt onder meer nagedacht over het vergemakkelijken van de procedures en het soepeler omgaan met diploma’s. Wat echt vernieuwend is, is de ‘Chancenkarte’. Met deze kaart krijgen bepaalde profielen verblijfsrecht, waarna ze zelf de kans krijgen om een job te zoeken wanneer ze in Duitsland zijn aangekomen.
‘Het is vandaag niet meer de vraag of men arbeidsmigratie gebruikt om tekorten op de arbeidsmarkt in te vullen, het is de vraag hoe dat arbeidsmigratiebeleid er het best kan uitzien.’
Een gecombineerde vergunning koppelt het hebben van een tewerkstelling aan een verblijfsvergunning. De aanvraag voor deze vergunning wordt gedaan door de werkgever, waarna dienst vreemdelingzaken de verblijfsvergunning goedkeurt. Er komen echter heel wat gevallen van misbruik voor: arbeidsmigranten worden regelmatig in slechte omstandigheden gehuisvest, de verloning loopt niet correct, ze zijn niet op de hoogte van hun (arbeids-)rechten, … Vandaag staat de werkgever centraal bij het verlenen van een gecombineerde vergunning. Het is immers de werkgever die de aanvraag initieert. Er zijn zeker heel wat werkgevers die op een correcte manier met de regelgeving en hun werknemers omgaan. Maar de fraude die recentelijk naar boven kwam, toont alweer aan dat er ook wel wat malafide werkgevers in het spel zijn.
Hoe kunnen we deze malafide werkgever buiten spel zetten en fraude tegengaan? Er liggen heel wat voorstellen op tafel. Het is in de eerste plaats belangrijk dat werknemers op de hoogte zijn van hun rechten. Daarom zou het goed zijn als werknemers hun rechten leren kennen via een verplichte instapcursus. Is er sprake van misbruik? Dan is alvast de persoon daar zelf van op de hoogte en kan die klacht neerleggen.
Ten tweede zou de werkgever verplicht moeten worden om tijdens de aanvraag van een gecombineerde vergunning aan te tonen dat er een geschikte woonplaats wordt aangeboden aan de arbeidsmigrant. Zo ga je niet enkel huisjesmelkerij tegen, maar wordt er ook een extra controle ingebouwd of de persoon naar België wordt gehaald om werk te verrichten bij de werkgever. Het bestrijden van fraude en uitbuiting gaan hand in hand. Dit zou centraal moeten staan tijdens de interministeriële conferentie over arbeidsmigratie die gepland staat dit voorjaar.
Brecht Beelen - Adviseur onderzoek en ontwikkeling bij Beweging.net
