Rijke families met veel vastgoed kunnen dankzij een simpele, maar legale truc hun kapitaal spotgoedkoop doorgeven aan volgende generaties, veel goedkoper dan gewone Belgen zonder speciale regeling. Dankzij het achterpoortje betalen welgestelde kringen amper of geen erf- of schenkbelasting. Jaarlijks verandert op die manier zo’n tien miljard euro belastingvrij van eigenaar. ‘De rekening is voor de Vlaamse schatkist, want die liep zo de laatste vijf jaar al een miljard euro rechtvaardige belastingen mis’, berekende Ive Rosseel, fiscaal expert van het ACV.
Wie zonder spitsvondige fiscale planning een erfenis krijgt, betaalt makkelijk tarieven die oplopen van 27 tot 55 procent, afhankelijk van de band met de overledene. Bij schenkingen is dat dan weer drie of zeven procent of gelden er progressieve tarieven, afhankelijk van wat er precies wordt doorgegeven.
‘Alleen betaalt niet iedereen zo veel’, zegt Rosseel. ‘Wie veel geld heeft, gebruikt dikwijls de regeling die eigenlijk in het leven werd geroepen om familiebedrijven vlot en economisch haalbaar over te dragen voor of bij overlijden van de eigenaar.’ Alleen blijkt de regeling verre van waterdicht, want ook vastgoed als een privéwoning kan ermee heel goedkoop van eigenaar wisselen.
Van huisarts naar frietkot
Rosseel: ‘Het vastgoed dat zogezegd deel uitmaakt van een bedrijf moet helemaal niets met het bedrijf of de activiteiten te maken hebben, personeel in dienst is geen vereiste en de activiteit moet zelfs niet verdergezet worden door erfgenamen. Een vennootschap van een huisarts, zonder personeel, mag nadien dus gerust veranderen naar een frietkot.’
Het resultaat van dat achterpoortje: slechts drie procent belasting bij een erfenis en helemaal niets bij een schenking, tot zelfs een dag voor overlijden. Een systeem dat eigenlijk diende om het voorbestaan van een bedrijf te garanderen werd door eerdere rechtspraak de laatste jaren zo uitgehold en werd vooral een vehikel om grote kapitalen vrijwel belastingvrij door te geven.
Vijf dossiers, zes miljard euro geschonken
In 2022 waren de vijf grootste dossiers waar er zo aan het nultarief werd geschonken samen goed voor een bedrag van zes miljard euro. In totaal ging het in alle dossiers dat jaar over tien miljard belastbare basis, in 2023 over zeven miljard. Het gevolg? Vlaanderen liep de laatste vijf jaar zo al een miljard euro aan belastinginkomsten mis.
‘Nochtans ligt de oplossing voor de hand om in de toekomst niet langer miljarden mis te lopen en de gewone man in de straat ervoor te laten opdraaien’, zegt Stijn Gryp, nationaal secretaris van het ACV. ‘Vastgoed dat bestemd is als privéwoning moet uitgesloten worden van beide regelingen. Daarnaast kan het tarief voor erfenissen en schenkingen volgens de systemen gerust omhoog naar respectievelijk vijf en drie procent. Ten slotte mag je ook wel verwachten dat het bedrijf minstens vijf jaar lang dezelfde activiteiten voortzet. Anders is er ook helemaal geen sprake van de voortzetting van het bedrijf waarvoor de gunstregeling nodig is.’
