Vanaf 1 januari kunnen alle langdurig werklozen in Vlaanderen verplicht worden om gemeenschapsdienst uit te voeren in hun eigen stad of gemeente. Maar uit onder andere Nederlandse en Britse studies blijkt dat de verplichte gemeenschapsdienst geen effect heeft op de uitstroom van langdurig werklozen naar een vaste baan.
Vanaf Nieuwjaar zal wie langer dan twee jaar werkloos is, verplicht kunnen worden om gemeenschapsdienst uit te voeren. Die verplichte dienst kan maximaal twee dagen per week, ofwel 64 uur per maand opgelegd worden. Daar staat een behoud van de uitkering en een vergoeding van 1,30 euro extra per uur tegenover, zo’n 83 euro per maand. Wie weigert, verliest zijn uitkering.
In Nederland, Australië, de VS en het VK werden eerder al gelijksoortige wetten ingevoerd. ‘Telkens bleek dat de doorstroming naar de reguliere arbeidsmarkt zeer laag bleef. Deelnemers hielden te weinig tijd over om actief naar werk te zoeken of een opleiding te volgen. Anderen kampten met zo veel beperkingen dat gemeenschapsdienst lang niet volstond om de weg naar de reguliere arbeidsmarkt te vinden’, stelt professor Ides Nicaise, expert sociaal en economisch beleid aan het HIVA van de KU Leuven.
Ook arbeidssocioloog en ACV-expert welzijn op het werk Maarten Hermans bevestigt die bevindingen. ‘Het moet duidelijk zijn: stamp-onder- hun-kont-maatregelen creëren niet meer tewerkstelling, ze leiden alleen maar tot meer problemen. We kunnen daarom nu al stellen dat de politiek haar doel, meer mensen aan het werk krijgen, niet zal behalen met deze strategie. Politici kennen die bevindingen, maar kiezen ervoor om die vakkundig te negeren. Het doel van dit voorstel is dan ook niet effectief tewerkstellingsbeleid. Het is vooral positionering voor een electoraal publiek dat een ‘voor wat, hoort wat’-verhaal graag lust.’
Ides Nicaise pleit daarom voor een andere aanpak. Daarvoor kijkt hij naar Frankrijk. ‘Sinds 2016 loopt daar een proefproject waar ze een einde gemaakt hebben aan langdurige werkloosheid. Dat gebeurde door werkzoekenden zinvol tewerk te stellen op vrijwillige basis in een volwaardig statuut met een contract van onbepaalde duur en volledige socialezekerheidsdekking. Niemand is immers ‘niet-inzetbaar’. We hebben bij het HIVA berekend hoe die aanpak zich zou vertalen naar België. We kwamen tot de conclusie dat de overheid snel uit de kosten komt en na een paar jaren zelfs haar subsidies volledig terugverdient.’
