Marijke Persoone
Waarom dit boek?
‘Ik merk dat heel wat mensen kwaad of gefrustreerd zijn omdat ze hun leven niet meer onder controle hebben. Ze hebben het moeilijk om de eindjes aan elkaar te knopen, ze vinden geen kinderopvang, ze staan op een wachtlijst voor een sociale woning of voor een opvangplaats voor hun kind met een beperking, ze zien bushaltes afgeschaft …’
‘Een partij als het Vlaams Belang leidt die onvrede over de afbraak van sociale verworvenheden en basisrechten af naar een zondebok. Dat komt door de vreemdelingen en de profiteurs. Die pakken af wat van en voor u is. En komt met ‘valse oplossingen’, waarbij de toegang tot sociale voorzieningen moeilijker, zo niet onmogelijk wordt gemaakt voor bepaalde groepen.’
‘Veel mensen hebben niet de argumenten om daartegenin te gaan. Terwijl de echte oorzaken van de ongelijkheid – zoals het uitblijven van een eerlijke fiscaliteit bijvoorbeeld – ongemoeid worden gelaten. Dat was één drijfveer voor het schrijven van dit boek, om ondersteuning te bieden voor dat soort gesprekken.’
‘Wat mij ook opviel, is dat hoe langer hoe meer mensen zeggen Goh, misschien moeten we ze eens laten meeregeren, dan zullen ze zichzelf wel ontmaskeren. Maar dat is naïef, want ondertussen maken ze heel veel kapot.’
Het Vlaams Belang profileert zich nochtans als een sociale partij. Is dat dan schijn?
‘Oordeel zelf. In het Europees Parlement stemmen ze systematisch tegen betere sociale rechten. Ze stemden bijvoorbeeld tegen een minimumloon op Europees niveau. Ze stemden tegen een beter statuut voor platformwerkers. Ze stemden tegen de loontransparantierichtlijn, die als doel heeft om de loonkloof tussen mannen en vrouwen in beeld te brengen en daar iets aan te doen.’
‘Op Belgisch niveau stemden ze voor maatregelen om langdurig zieken sneller te sanctioneren als die niet snel genoeg opnieuw aan het werk gaan. Ze stemden mee voor een verstrenging van de loonnormwet, die maakt dat de lonen zo goed als geblokkeerd blijven. Ze stemmen tegen voorstellen om vermogenden meer te doen bijdragen aan de samenleving. En ze doen voorstellen om de sociale zekerheid uit te kleden, die erop neerkomen dat bepaalde groepen worden uitgesloten.’
‘Ze creëren een klimaat waarin mensen tegen elkaar worden opgezet. Dat staat haaks op het DNA van een vakbond, die mensen organiseert om gelijkheid en solidariteit te realiseren.’
Moeten we echt bevreesd zijn als extreemrechts aan de macht komt?
‘Ik ben nagegaan hoe het eraan toegaat in Italië en Hongarije, waar extreemrechtse partijen de dienst uitmaken. In Italië voerde Meloni campagne met als sleutelwoord ‘werk, werk, werk’. Dat klinkt positief, als je dat leest als ‘recht op werk’. Maar het eerste was ze heeft gedaan toen ze aan de macht kwam was het leefloon afpakken van honderdduizenden gezinnen. Want het ging niet over recht op werk, maar over de plicht tot werk en de plicht om eender welk werk te aanvaarden. Zoals fruit plukken aan drie of vier euro per uur.’
‘Hetzelfde zien we in Hongarije met Orban. De werkloosheid werd beperkt tot drie maanden. Na die drie maanden krijg je een gemeenschapstaak aangeboden (schoonmaak, groendienst …). Weiger je die, dan heb je niks meer. Voor die gemeenschapsdienst word je betaald aan de helft van het minimumloon. Orban stoeft ermee dat hij zo al 200.000 mensen aan het werk heeft gezet, maar dat is je reinste uitbuiting.’
'Extreemrechts zegt dan wel dat ze opkomen voor de ‘hardwerkende Vlaming’, maar ondertussen lanceren ze voorstellen voor meer flexibilisering, willen ze overuren goedkoper maken ...'
Marijke Persoone
‘In mijn boek wijd ik een hoofdstuk aan hoe het onderwijs er is afgegleden. Er zijn 16.000 vacatures die niet ingevuld raken. Leraren verdienen heel weinig. Als ze staken worden ze ontslagen. De leerboeken leggen een heel enge visie op. Een brede kijk op de wereld is daar niet bij. Er is geen minister van onderwijs. De minister van binnenlandse zaken is bevoegd. Dat gaat veel meer over ordehandhaving dan over emancipatie van jongeren.’
In je boek lees ik heel vaak dat we meer moeten luisteren naar mensen. Is dat de sleutel?
‘Ik heb in het boek een aantal concrete verhalen opgenomen, omdat ik dat heel belangrijk vind. Het heeft geen zin om grote ideologische of theoretische discussies te beginnen met mensen. Net zoals Dominique Willaert het in zijn boek ‘Niet alles maar veel begint bij luisteren’ zegt.’
‘Je moet als vakbondsafgevaardigde op de werkvloer of als collega of buur naast mensen gaan staan en hun angst of kwaadheid beluisteren, er begrip voor hebben en van daaruit het gesprek aangaan. Het is belangrijk om uitnodigend te blijven in gesprekken. Dus zeker niet met het vingertje gaan zwaaien.’
‘Het moeilijkst zijn gesprekken waarin argumenten worden bovengehaald die met migratie te maken hebben, want die zijn het meest emotioneel. Je moet ze niet uit de weg gaan, maar nagaan hoe het komt dat mensen zo denken. Het is vooral in situaties van schaarste dat mensen denken ik heb hier meer recht op dan jij. Neem die schaarste weg en je hebt ook al een deel van dat probleem weggenomen.’
‘De voorbije jaren hebben de vakbonden heel sterk ingezet op mensen in kwetsbare arbeidssituaties, zoals uitzendkrachten of platformwerkers. Door op te komen voor betere arbeidsvoorwaarden voor hen en te pleiten voor wetgeving die hen meer rechten toekent, geef je mensen meer zekerheid en vertrouwen in de samenleving. Zulke syndicale overwinningen moet je in de verf zetten, want die gaan in tegen het verdelings- en uitsluitingsdiscours van extreemrechts.’
‘Met extreemrechts is het kwaad kersen eten. Ze zeggen dan wel dat ze opkomen voor de ‘hardwerkende Vlaming’, maar ondertussen lanceren ze voorstellen voor meer flexibilisering, willen ze overuren goedkoper maken … Wie wordt daar beter van? Voor wiens belang komen ze op?’
Tekst: Patrick Van Looveren
