Op dinsdag 25 april neemt de commissie juridische zaken van het Europees Parlement een standpunt in over de richtlijn voor een zorgplichtwet. Over dat standpunt stemt het Europees Parlement dan eind mei in plenaire zitting. Tal van organisaties houden de druk hoog om ervoor te zorgen dat bedrijven hun verantwoordelijkheid – in de hele keten van grondstof tot eindproduct – niet langer kunnen ontlopen.
Schendingen in kaart brengen
Sara Ceustermans, beleidsmedewerker WSM: ‘Wij willen een zorgplichtwet die over alle sectoren heen bedrijven verplicht om aan zorgplicht te doen. Dat betekent allereerst dat ze in kaart moeten brengen waar er eventueel mensenrechtenschendingen zijn, schendingen van het milieu of van arbeidsrechten. Bedrijven moeten dan maatregelen nemen om te voorkomen dat die schendingen zich voordoen, maar ook verhelpen, herstellen en verantwoording afleggen aan de samenleving. Dat is dan de ketenzorg waar we op doelen.’
'Als de zorgplichtwet er is, kunnen bedrijven niet meer doen alsof ze van niets wisten.’
Sara Ceustermans, beleidsmedewerker WSM
‘Het tweede aspect is de herstelplicht. Als er, ondanks die maatregelen, toch iets gebeurt dat schade veroorzaakt aan mens of milieu – zoals een instorting of een olielek – zullen die bedrijven verplicht worden om dat mee te vergoeden. Dat zijn de twee pijlers van de zorgplichtwet. Jammer genoeg bestaat die wet vandaag nog altijd niet en zien we massaal schendingen.’
10 jaar na instorting kledingfabriek
Toeval of niet, de bespreking in het Europees Parlement valt samen met de trieste tiende verjaardag van de instorting van Rana Plaza, de kledingfabriek in Bangladesh. Met 1.138 aantal doden was deze ramp de grootste ooit in de kledingindustrie. Merken zoals Primark en Benetton produceerden daar kledij, in erbarmelijke omstandigheden. De schrijnende toestand van Bengalese kledingarbeiders deed een schokgolf door de westerse wereld gaan.
Tien jaar later is er nog steeds geen Europese wet die bedrijven verplicht om hun verantwoordelijkheid op te nemen. Ook in België ontbreekt elk legaal kader hiervoor. In Frankrijk en Duitsland is er bijvoorbeeld wel een nationale zorgplichtwet. Toch beweegt er op dit moment heel wat achter de schermen in Europa.
Niet meer ontsnappen
Sara Ceustermans: ‘Zo’n zorgplichtwetgeving moet ervoor zorgen dat bedrijven niet meer kunnen ontsnappen aan hun verantwoordelijkheden. Als die wet er is, kunnen bedrijven niet meer doen alsof ze van niets wisten.’
Laura Eliaerts van ACV International: ‘Een wettelijk kader is nodig. Enkel rekenen op goodwill werkt niet, dat is bewezen. Het middenveld en de vakbonden ijveren hier heel sterk voor. Maar er zijn ook bedrijven die de oneerlijke concurrentie moe zijn. Vandaag zijn er bedrijven die eerlijk willen produceren en inzetten op een propere keten, maar zij moeten in competitie gaan met bedrijven die T-shirts produceren gemaakt door kinderen of in onveilige omstandigheden. Dus er zijn ook bedrijven die vragen om een gelijk speelveld voor iedereen.’
Verwacht wordt dat er tegen eind dit jaar een Europese richtlijn voor een zorgplichtwet is. Vervolgens moeten de lidstaten die richtlijn omzetten in nationale wetgeving. Intussen blijven organisaties met tal van acties, zoals de verpletterende stunt in de Brusselse Nieuwstraat, de druk hoog houden op Europa.
