'Ik had het boek Dansen op een ziedende vulkaan geschreven over woede en onbehagen in onze cultuur. Net toen vroeg iemand mij of ik geen zin had om af te zakken naar de Denderstreek. Ik kende die regio eerlijk gezegd niet zo goed, maar ik heb er uiteindelijk vier maanden rondgezworven. Heel traag. Het was een oefening in luisteren, zonder zelf tussen te komen. Al snel leerde ik dat mensen een gebrek aan onderdak en geborgenheid ervaren, zowel politiek als maatschappelijk. Ze hebben hun stad of gemeente op korte termijn ingrijpend zien veranderen.’
Migratie
‘Eerst is er die plotse en bijzonder grote toename van migratie in de regio, zonder dat mensen een zicht hebben op het hoe en waarom. Ik verwijt de lokale besturen absoluut niet dat ze hier niet mee aan de slag gingen. Zij kregen veel te weinig middelen om dit aan te pakken. Maar de mensen stonden er wat verweesd bij. Ik vind het fout om hen daarom zomaar weg te zetten als dommeriken of racisten.’
Plaatselijke tewerkstelling
‘Heel wat mensen treuren ook om het verlies van plaatselijke tewerkstelling. Die zorgde er niet alleen voor dat ze werk hadden, maar ook dat de mensen elkaar leerden kennen. Dat ze samen een pint konden drinken. Denk maar aan de stekskesfabriek in het Geraardsbergse of de textielbedrijfjes. ‘Mensen rouwen omwille van het verlies van dat gemeenschapsgevoel.’
Dromen om vooruit te komen
‘De droom om vooruit te komen in de samenleving lijkt wel weg. In de plaats daarvan is er een diep geloof in de voorrangsmythe gekomen. ‘Alle mensen van kleur krijgen voorrang: op gebied van tewerkstelling, huisvesting, ...’ Ook al spreken factchecks dat helemaal tegen. Niet een gebrek aan herverdeling, maar het emotionele geloof in die voorrang blijft overeind.’
‘Het rare is dat mensen met een migratieachtergrond die sociale vooruitgang wel ervaren. Zij vinden het onderwijs hier geweldig. En de meertaligheid. Hoe vaak heb ik niet gehoord: ‘Meneer, weet je hoe opgelucht wij zijn dat we niet meer naar Brussel moeten? En onze kinderen niet in relwijken met drugs terecht komen. Hier is er veel rust.’’
Volkscafés
‘Een ander punt dat regelmatig terugkomt, is het verdwijnen van volkscafés. Waar zijn de Gilden- en Volkshuizen naartoe? Flink wat van onze eigen oudere bevolking kijkt met heel wat nostalgie terug op dat bloeiend verenigingsleven. Je hoort wel eens: ‘Waarom komen die nieuwkomers niet naar onze verenigingen?’’
‘In Denderleeuw is er dan weer een kerk die al een tijdje leeg stond, tot er een zwarte priester kwam. Nu zit de kerk weer vol. Kerkgangers komen uit Duitsland, Nederland en Frankrijk. De plaatselijke bevolking ziet het met lede ogen aan.’
Rol van scholen
‘De scholen hebben een belangrijke rol: niet focussen op wat ons verschilt, maar wel op wat ons bindt. Aan beide kanten, dat spreekt. Inburgering is meer dan ‘werken’, maar ook kennis maken met de lokale gevoeligheden. ‘Wist je dat veel mensen hier vroeger hebben gestreden om Vlaams te mogen spreken? Weten jullie wel dat er verenigingen zijn van de Vlaamse bevolking die jullie welkom heten?’ Dat zijn vaak grote onbekenden. Door naar elkaar te luisteren, kunnen veel deuren open gaan.’
Boek
‘Ik probeer in te gaan tegen het wanhoopsdenken dat over de Denderstreek hangt. De kern van het boek is dat er in elk verhaal een ‘kiem’ zit om de samenleving te versterken. Door te luisteren ontdekken we waar we bereid zijn om samen toekomst te bouwen. Toegegeven: focussen
op verschillen bezorgt meer ‘clicks’. Maar we moeten terug naar meer geborgenheid. Samen lief en leed delen. Door te luisteren naar elkaar! En te zoeken naar wat ons bindt.’
Tekst Koen Browaeys
