‘De Wet-Renault moet de Wet-Audi worden’

Toen de 3.000 werknemers van Renault Vilvoorde in 1997 uit het niets en brutaal te horen kregen dat de autofabriek zou sluiten en hun baan in rook zagen opgaan, bepaalde de regering dat het zo niet verder kon. De Wet Renault was geboren. Die regelt de procedure bij collectieve ontslagen, met de bedoeling is om ontslagen zoveel mogelijk te beperken en om werknemers in dat geval alsnog een ‘sociaal plan’ te bieden met onder meer ontslagvergoedingen en outplacement-begeleiding. ‘Maar de Wet Renault voorkomt in het beste geval maar 11 procent van de aangekondigde collectieve ontslagen’, weet Geneviève Laforêt van het ACV. ‘Bovendien is het sociaal plan geen wettelijke verplichting.’

Vandaag bevinden de werknemers van Audi Vorst zich in dezelfde situatie als de werknemers van Renault Vilvoorde 27 jaar geleden. Ruim 3.000 werknemers van Audi, onderdeel van Volkswagen Group, weten niet wat de toekomst voor hen brengt, wanneer de laatste auto van de band is gegaan. Maar ook honderden uitzendkrachten en 1.200 werknemers van toeleveranciers van Audi tasten in het duister.

‘Verantwoordelijkheid uitbesteed’

‘Bij Audi Vorst worden de werknemers van de toeleveranciers volledig genegeerd’, legt jurist bij het ACV Alexis Fellahi uit. ‘Zij zijn op geen enkele manier betrokken bij het informatie- en overlegproces. Dat zagen we al in eerder onderzoek, de Wet Renault zorgt er onvoldoende voor dat toeleveranciers tijdige en correctie informatie krijgen van een bedrijf dat, zoals Audi, collectieve ontslagen van plan is.’

Nochtans werkt het personeel van de toeleveranciers op dezelfde site en aan dezelfde band als het Audi-personeel. Meer nog, tot 2017 waren zij werknemers van AutoVision, een onderdeel van de Volkswagen Group zelf. ‘Daarna besliste de bedrijfsleiding om het werk aan aparte bedrijven uit te besteden’, legt Jamal El Yakoubi uit, ACV-verantwoordelijke voor de toeleveranciers. ‘Zo had het bedrijf geen verantwoordelijkheid meer voor die werknemers. Anders vielen ze vandaag wel onder het toepassingsgebied van de Wet Renault.’

Het ACV eist dan ook aanpassingen die de Wet Renault een ‘Audi-update’ geven, gaat Fellahi voort. ‘De situatie bij Audi maakt de problemen met de positie van de toeleveranciers extra urgent. We willen dat bedrijven hun medecontractanten tijdig op de hoogte brengen als zij negatieve gevolgen kunnen ondervinden. Dan kunnen zij ook opgenomen worden in de onderhandelingen over een sociaal plan.’

Vicky Schelfout is vakbondsafgevaardigde bij Audi

‘In 2006 kregen we al een klap toen Volkswagen geen auto’s meer in Vorst wilde maken. Mijn ouders werkten hier ook allebei en ik had gehoopt hier om hier, zoals zij, tot aan mijn pensioen te kunnen blijven werken. Nu moet ik op 48-jarige leeftijd een nieuw hoofdstuk beginnen.’

Sébastien Volders werkt bij toeleverancier Imperial Logistics

‘Misschien is Audi niet wettelijk verplicht om zich om de toeleveranciers te bekommeren, maar wij werken net zo goed voor Audi. Al vijf weken hebben we onze tenten aan de poort opgesteld, zodat ze ons niet vergeten. We hebben allemaal een gezin, onze vrouw en kinderen zien we nu niet vaak. Dat maakt het niet gemakkelijk. We willen dat de toeleveranciers opgenomen worden in de onderhandelingen voor een sociaal plan. Tot we meer weten, blijven we hier.’

LIEVE DE PRETER, VOORZITTER ACV-METEA

‘De problemen bij Audi zijn symptoom van de hele Europese industrie die sterk onder druk staat. ACV-CSC METEA roept de Europese Unie op om flink in onze industrie te blijven investeren, zoals een rapport van Mario Draghi, voormalig voorzitter van de Europese Centrale Bank, onlangs voorstelde. Dit verhaal kan België niet alleen schrijven.’

Amerikaanse vakbondsleider Shawn Fain op bezoek bij Audi Vorst. © Anneleen Van Kuyck

‘Bovenal is dit de winstzucht van de bedrijfstop’

De Amerikaanse vakbondsleider Shawn Fain herkent de strijd van alle werknemers bij Audi Vorst. ‘Een sluiting zoals dit treft de hele gemeenschap.’

Een jaar geleden gingen de werknemers van de Amerikaanse autofabrikanten General Motors, Ford en Stellantis in staking. Na enkele moeilijke jaren leefde de Amerikaanse auto-industrie weer op, maar daar hadden de werknemers niets van teruggezien. Zelfs tijdens de torenhoge inflatie bleven hun lonen gelijk. Daar beloofde de nieuwe voorzitter van de grote autovakbond United Auto Workers (UAW), Shawn Fain, verandering in te brengen. In september ‘23 voerde hij de eerste gemeenschappelijke staking ooit bij de drie autoproducenten aan.

Uiteindelijk zou de staking 46 dagen duren, en resulteren in de grootste loonstijging in decennia, mét een automatische indexering bij toenemende levensduurte. Amerikaans president Joe Biden was zelfs de eerste zittende president in de geschiedenis die een stakingspiket bezocht en openlijk de kant van de werknemers koos. Op doortocht in Europa bezocht Fain Audi Vorst. ‘Volkswagen Group (het bedrijf boven Audi, red.) hoeft deze fabriek niet te sluiten. Ze hebben nog steeds een bedrijfswinst van meer dan 20 miljard euro. Gewone werknemers zijn het slachtoffer van de winstzucht van de bedrijfstop.’

De hele Europese auto-industrie deelt in de klappen.

FAIN ¬ ‘Ik was onlangs in Wolfsburg (hoofdzetel van Volkswagen, red.). Ook daar denken ze eraan om fabrieken te sluiten. Er is nochtans geld genoeg. In de VS heeft de CEO van Stellantis, Carlos Tavares, het over de noodzaak om mensen te ontslaan, terwijl hij zichzelf een loonsverhoging van 56 procent geeft. Hij verdient nu 39,5 miljoen dollar per jaar.’

President Joe Biden investeerde flink in de verduurzaming van de industrie, met onder meer subsidies voor elektrische autoproductie. Bij de Europese Unie leidde dat tot bezorgdheid over Europese automakers.

FAIN ¬ ‘De elektrificatie van het wagenpark is in het oog van de klimaatcrisis een goede zaak. De werknemers van Audi zijn net de voorhoede van die verduurzaming. Kijk maar eens hoe modern de fabriek is. Ik denk niet dat de Biden-administratie de Europese industrie schade berokkent. Het gros van de auto’s die we in de VS maken, worden ook in de VS verkocht.’

'Dat Biden ons piket bezocht, was een historisch moment. Donald Trump daarentegen maakt grapjes met Elon Musk (tech-ondernemer van Tesla en X, red.) over hoe ze stakende werknemers willen ontslaan. Zij geven helemaal niets om arbeiders.’

Shawn Fain, Amerikaanse vakbondsleider

Wat kunnen de Belgische werknemers leren van het Amerikaanse vakbondsprotest een jaar geleden?

FAIN ¬ ‘Weet je, in de laatste 22 jaar zijn maar liefst 65 fabrieken gesloten bij ons, ondanks hoogconjunctuur in de auto-industrie en historisch hoge winsten. De lonen stagneerden, of gingen achteruit. Zo’n winstzucht moeten we luid en duidelijk bestrijden. We moeten solidair zijn over landsgrenzen heen. Miljonairs proberen werknemers tegen elkaar op te zetten, land tegen land. Maar zij maken hele gemeenschappen stuk.’

In de VS bent u persoonlijk een mikpunt geworden voor Donald Trump.

FAIN ¬ ‘Oh, dat vind ik niet erg. Hij is net zo goed een mikpunt voor ons.’

‘Onze steun voor Kamala Harris (huidig vicepresident en presidentskandidaat voor de Democratische partij, red.) heeft ze moeten verdienen. De Biden-regering is de meest vakbondsvriendelijke regering die ik ooit heb gekend. Dat Biden ons piket bezocht, was een historisch moment, en ook Harris steunde ons stakingspiket bij General Motors in 2019. Donald Trump daarentegen maakt grapjes met Elon Musk (tech-ondernemer van Tesla en X, red.) over hoe ze stakende werknemers willen ontslaan. Zij geven helemaal niets om arbeiders.’