Europese topper in de KAA Gent Arena: de Financiënministers onderhandelen er over de begrotingsregels
Europese topper in de KAA Gent Arena: de Financiënministers onderhandelen er over de begrotingsregels. © Europese Unie

We wringen ons voor lange tijd in een streng begrotingscarcan, waarschuwen experts. Nieuwe Europese begrotingsregels zouden toekomstige investeringen moeten veiligstellen. ‘Maar het is louter cijferfetisjisme.’ 

Nils De Neubourg
 28 februari 2024

Economisch adviseur bij het ACV Renaat Hanssens windt er geen doekjes om: ‘Als dit akkoord er komt, zet het ons vast voor tientallen jaren. Voor noodzakelijke investeringen zal er in de komende periode te weinig ruimte zijn.’ Investeringen, groei en werkgelegenheid zijn nochtans wat Europese onderhandelaars beloven met de nieuwe Europese begrotingsregels.

'De opgelegde begrotingsdoelen zijn veel strenger dan wat economen en experten aanbevelen.’
Renaat Hanssens, economisch adviseur ACV

Die regels werden midden februari afgeklopt. Althans, een voorlopige versie, want de uiteindelijke goedkeuring volgt nog. Na het provisoir akkoord doken al snel hoge besparingscijfers op in de media. Voor ons land kwamen de berekeningen op 27 miljard euro besparingen in de komende zeven jaar.

‘Maar ook na die zeven jaar zullen we nog lang de gevolgen van deze afspraken dragen’, waarschuwt Hanssens. ‘De opgelegde begrotingsdoelen zijn veel strenger dan wat economen en experten aanbevelen.’

Ook Europees kredietbeoordelaar Scope Ratings uitte bij nieuwsagentschap Bloomberg kritiek. ‘Het laat te weinig ruimte voor broodnodige investeringen in digitale en duurzame technologieën of defensie’, klinkt het. ‘Het enige wat dit akkoord zal verwezenlijken is een afname van investeringen.’

In het rood

Dat er nood was aan nieuwe EU-begrotingsregels, is een breed gedragen idee. Want tijdens de corona- en energiecrisis vierde de EU de begrotingsteugels. Die waren op dat moment onwerkbaar geworden. Lidstaten mochten hun begroting wat dieper in het rood laten gaan om de situatie de baas te blijven. Dat toonde volgens Hanssens dat we flexibel moeten kunnen reageren op uitdagingen. Terugkeren naar de oude regels was geen optie. ‘Maar de nieuwe lijnen die de EU uitzet, zijn nauwelijks een verbetering.’

‘De nieuwe regels leggen landen onrealistische en zelfs schadelijke doelen op’, vult Hielke Van Doorslaer van Denktank Minerva aan. ‘We zullen hetzelfde effect zien als bij de strikte regels tijdens de grote financiële crisis. Daarvan weten we nu dat ze de situatie voor heel veel landen verergerd hebben.'

'Bovendien zijn de streefcijfers voor de maximale schuldgraad en het begrotingstekort helemaal uit de lucht gegrepen. Dat is louter cijferfetisjisme, zonder bewijs dat het werkt.’

Misgelopen inkomsten

Concrete aanleiding voor de strikte begrotingsregels is het begrotingstekort in verschillende Europese lidstaten. Ook bij ons. Het Federaal Planbureau verwacht dat het tekort in 2029 zal oplopen tot 5,6 procent van het bbp, tegenover 4,6 procent dit jaar. Zonder ingrijpen zal de totale overheidsschuld zo stijgen tot 117 procent van het bbp in 2029.

'Arbeidslastenverlagingen voor bedrijven in de marktsector zullen de sociale zekerheid en de overheid dit jaar meer dan 16 miljard euro kosten.'
Matthias Somers, Denktank Minerva

‘Die cijfers tonen ook aan dat de overheid steeds meer inkomsten misloopt’, duidt Matthias Somers, eveneens expert bij Denktank Minerva. Daarvoor verwijst de onderzoeker onder meer naar nieuwe cijfers waaruit blijkt dat werkgevers steeds minder bijdragen aan de sociale zekerheid.

Somers: ‘Voor elke 100 euro brutoloon droegen bedrijven in 1996 nog 33 euro bij aan de sociale zekerheid. Vandaag is dat nog slechts 21 euro. Arbeidslastenverlagingen voor bedrijven in de marktsector zullen de sociale zekerheid en de overheid dit jaar meer dan 16 miljard euro kosten. En dat bedrag zal jaar na jaar alleen maar verder stijgen.’ 

Ook de Nationale Bank van België maakte in 2021 al eens de oefening, door te kijken waar we in vergelijking met andere landen veel en weinig geld aan spenderen. Opvallend: er zijn weinig posten waar de overheid in verhouding veel geld aan uitgeeft.

Wat wel met kop en schouders boven andere uitgaven uitstak, waren de uitgaven onder de noemer ‘economische zaken’. Volgens de Nationale Bank waren het daarbij vooral de loonsubsidies voor ondernemingen, zoals vrijstellingen van bedrijfsvoorheffing, die doorwegen in de begroting.

Snoeien in de zorg?

Des te merkwaardiger waren daarom de recente voorstellen van Vlaams Belang en N-VA om te snoeien in de gezondheidszorg om te kunnen investeren in defensie. ‘We kruipen stilaan uit het dal van de corona- en energiecrisis’, zegt Somers. ‘Maar als de nieuwe regels alleen zouden leiden tot besparingen, wordt het heel moeilijk om verder uit dat dal te klimmen.'

'We zullen de economische groei afremmen, waardoor ironisch genoeg net de kans op een schuldencrisis stijgt.'
Matthias Somers, Denktank Minerva

Somers vergelijkt het met een berg op fietsen terwijl we zelf de remmen dichtknijpen. 'We zullen de economische groei afremmen, waardoor ironisch genoeg net de kans op een schuldencrisis stijgt. Geld voor publieke investeringen zal er dan ook helemaal niet meer zijn.’

Er zijn nog andere pistes om het tekort binnen de perken te houden, zeggen de experten. Zo loopt de overheid vijf miljard euro btw-inkomsten mis doordat ze het verplichte gebruik van digitale facturen nog niet oplegt.

Of de vernieuwde begrotingsregels binnenkort ook werkelijkheid worden, zal snel duidelijk worden. Voor eind april moeten de nieuwe begrotingsregels op alle niveaus overeengekomen zijn. 

 
Visie Nieuwsbrief inschrijven

Blijf op de hoogte via onze nieuwsbrief!

Aanbevolen

100.000 betogers tegen 'giftig regeerakkoord'

Op initiatief van de vakbonden vindt vandaag een nationale betoging plaats. Honderdduizend manifestanten trekken door Brussel. Vakbonden,...
   13 februari 2025

‘Ik ben altijd bereid tot overleg, dag en nacht’

Daags voor de nationale betoging kwam de Groep van Tien – de vertegenwoordigers van de werknemers- en de werkgeversorganisaties in ons land – bijeen...
   12 februari 2025

7 maatregelen die jij voelt in je portefeuille

De nieuwe regering-De Wever belooft meer nettoloon, maar snoeit hard in pensioenen en werkloosheidsuitkeringen. De welvaartsenveloppe, cruciaal in...
   07 februari 2025

Snoeien in sociale zekerheid uit den boze volgens 4 op de...

Als het van de Vlaming afhangt, hebben de Arizona-onderhandelaars nog heel wat knelpunten op te lossen. Uit een bevraging van 1.000 Vlamingen die...
   29 januari 2025