In 2015 werd hij bekend als de pastoor die zijn kerk openstelt voor migranten en hen soep en brood aanbiedt. Bekend, in binnen- én buitenland. ‘Er stonden hier ooit drie Italiaanse filmploegen. Ze dachten tevergeefs een overrompeling van migranten te vinden. Terwijl er op de Italiaanse eilanden duizenden mensen aanspoelen, zochten ze hier een pastoortje dat dertig mensen onderdak biedt op.’
Dag Allemaal
‘Van over heel de wereld kwamen reporters naar hier.’ Vreselijk, zo omschrijft hij die aandacht nu. ‘Ik heb ondertussen zelfs al twee keer in Dag Allemaal gestaan, met interviews die ik nooit gegeven heb.’ Doorheen al die jaren zag Maréchal wel – heel langzaam – iets veranderen.
“Over mensen zeg je niet dat je ze niet mag voederen”
Fernand Maréchal
‘De aandacht begon toen ik een zestal jaar geleden reageerde op een uitspraak van de gouverneur. Hij vroeg om transmigranten niet te voederen. Zoiets zeg je over meeuwen, niet over mensen. Vandaag zie ik een kleine kentering in de manier waarop we over vluchtelingen en migranten spreken. Misschien groeit het besef een beetje dat zij ook gewoon mensen zijn. Wat zouden we trouwens doen zonder migranten in ons land? Onze economie zou in elkaar stuiken.’
Of hij misschien niet ook zelf een lichtpuntje vormt voor anderen, wat de media-aandacht zou verklaren? ‘Ik mag geen te groot gedacht krijgen van mezelf’, lacht hij. ‘Ik ben niet de redder des vaderlands. Ik doe wat ik moet doen als priester en als christen. Misschien dat dat anderen inspireert, net zoals ik inspiratie haal bij mensen als aartsbisschop Romero of kardinaal Cardijn, met zijn methode zien, oordelen, handelen. Maar niet dat ik me met hen vergelijk’, werpt de priester er snel achteraan.
Contrariteit
‘Wat ik doe is voor mij niets wereldschokkends, maar blijkbaar is het dat voor anderen wel.’ Daarmee doelt Maréchal ook op de onderscheidingen die hem met regelmaat te beurt vallen. Onlangs nog met de benoeming als Ambassadeur van de Vrede door Pax Christi. ‘Door corona zal de uitreiking via de computer gebeuren. Maar kijk, ze hebben al wel dat kadertje gebracht.’
Hij draait zich naar een commode in zijn pastorie, met daarop verzameld tastbare erkenning voor jaren inzet. Naast het kadertje nog vele andere oorkondes en prijzen, eigenlijk te veel voor de beperkte plaats op de kast. Mee in het rijtje: een kraaienpoot uit zwaar metaal. ‘Dat is de prijs voor De schone contrariteit. Vandaar een kraaienpoot, want die biedt weerstand.’
"Soms is onze menselijke waardigheid ver te zoeken"
Fernand Maréchal
En of Fernand Maréchal weet wat weerstand is. ‘Als je iets doet, heb je altijd tegenwind. Misschien heeft de positie waarin ik zit daar ook wel wat mee te maken. Ondertussen heb ik hier al een achttal betogingen overleefd. Ik word dagelijks uitgescholden. Soms is onze menselijke waardigheid ver te zoeken.’
Alsof het een praktijkles in het evangelie van Lucas is – Slaat iemand je op de wang, bied hem dan ook de andere wang aan – vertelt Maréchal hoe hij omgaat met die dagelijkse tegenstand. ‘Ik blijf vriendelijk tegen die mensen. Het heeft geen zin om daar tegenin te gaan. Doe goed voor de mensen die je kwaad doen. Dat kost veel minder energie. En door die vriendelijkheid ontstaat er soms toch een gesprek.’
Angst
‘Uit zo’n gesprek blijkt angst vaak de grootste drijfveer. Maar dat is angst voor dingen die er niet zijn of helemaal niet zo’n grote bedreiging vormen. Dat is ook de tactiek van bepaalde politieke partijen: mensen bang maken.’
‘Angst bindt nu eenmaal mensen’, zucht Maréchal. ‘En daarvoor zijn alle middelen goed, tot zelfs fake news toe. Maar de tactiek is al zo oud als de mensheid. Je leest het al in het evangelie: de leiders ruiden mensen op tegen Jezus. Door angst krijg je als leider grip op een volk. Jezus werd verweten de maatschappelijke waarden kapot te maken.’
Exact wat we vandaag ook te horen krijgen, dat onze Europese waarden in gevaar zijn. ‘Mensen in nood helpen, dat is ook deel van onze waarden. Dat is toch deel van de universele rechten van de mens? Ieder heeft recht op bescherming. Ook onze beleidsmensen hebben de plicht om iedereen op dit grondgebied bescherming te bieden. Maar dat gebeurt niet.’
'Alleen dankzij mensen en organisaties vinden kwetsbare mensen nog soelaas.'
Liefde overwint alles
Over naar de actualiteit: in Brussel overnachten mensen buiten in de vrieskou in de hoop eindelijk hun asielprocedure te kunnen opstarten. Nachtopvang is er niet voor hen, noch de garantie dat ze de volgende ochtend ontvangen worden.
‘Ik begrijp niet dat we er na jaren nog steeds niet in slagen om asielzoekers op te vangen en bij te staan. Zonder de inzet van gewone burgers, hier en in Brussel, zou de opvang van asielzoekers een ramp zijn. Alleen dankzij mensen en organisaties vinden kwetsbare mensen nog soelaas.’
Ondanks de zware onderwerpen fonkelen de ogen van de 73-jarige pastoor regelmatig, soms door de gedrevenheid waarmee hij vertelt, soms ook door een schalkse opmerking. ‘Liefde overwint alles.’ Zo verklaart Maréchal zijn positiviteit tussen de ellende die hij dagelijks ziet. Maar er is een belangrijke aanvulling daarop: ‘met de nodige zin voor humor. Een kraaienpoot krijg je niet alleen als prijs als je contrair bent, maar ook als rimpels van het lachen. Zolang je kunt lachen, kun je leven.’
