De hoop van vele voorvechters van sociale rechtvaardigheid was de laatste maanden erg geslonken. Sterke industriële en financiële lobbygroepen hadden enkele regeringen deels overstag doen gaan om onder meer de verplichte ketenzorg en bescherming voor platformwerkers te kelderen. Maar gelukkig slaagden ze niet helemaal in hun opzet.
Dat Europese en internationale sociale regulering nodig is, bleek nog maar eens op dinsdag 19 maart, bij de lancering van een rapport van de Internationale Arbeidsorganisatie in Brussel. Daaruit bleek dat dwangarbeid toeneemt, en dat het een schandelijk businessmodel is.
Door dwangarbeid belandt elk jaar 217 miljard euro in handen van malafide personen en organisaties. Dat is 37 procent meer dan tien jaar geleden
217 miljard euro belandt elk jaar in handen van malafide personen en organisaties. Dat is 37 procent meer dan tien jaar geleden en de opbrengst is het grootst in Europa.
Informalisering
Dwangarbeid is het topje van de ijsberg van de informalisering van werk. Overal ter wereld neemt die toe. Werknemers die erin terecht komen, hebben weinig of helemaal geen rechten op bescherming. Ondernemingen die wel de regels volgen, worden zo oneerlijk beconcurreerd. Daarom zijn nu drie ontwerpen van EU-richtlijn goedgekeurd, die binnenkort bevestigd worden.
In een vorig artikel vermeldden we reeds de richtlijn die vanaf 2027 de invoer of handel van goederen gemaakt met dwangarbeid, zou verbieden.
LEES OOK
Een andere richtlijn betreft de zogenaamde platformbedrijven, zoals Uber en Deliveroo. Als ze hun werkers willen behandelen als zelfstandigen, dan zullen ze moeten bewijzen dat ze geen werknemers zijn, en zullen ze moeten aantonen dat ze niet oneerlijk worden beoordeeld.
Vakbond ACV United Freelancers had terecht gehoopt op een sterkere formulering. Het wordt nog een zware opdracht om de richtlijn in de praktijk te brengen, al zal United Freelancers ongetwijfeld alles op alles zetten. Ondanks de beperkingen spreekt het Europees Vakverbond toch van een stap in de goede richting.
Ketenzorg, dan toch
Een derde richtlijn dwingt bedrijven uitbuiting, moderne slavernij, schendingen van mensenrechten, milieuvervuiling, klimaatschade in hun productieketen aan te pakken. Ze zal vanaf 2029 van toepassing zijn voor bedrijven vanaf 1.000 werknemers met een jaaromzet vanaf 450 miljoen euro.
Vanaf 2029 zijn bedrijven met meer dan 1.000 werknemers en een jaaromzet vanaf 450 miljoen euro aansprakelijk voor uitbuiting, moderne slavernij, schendingen van mensenrechten, milieuvervuiling, en klimaatschade in hun productieketen.
Dat gaat om 5.500 bedrijven. De richtlijn zal voor de grootste bedrijven al van toepassing zijn vanaf 2027. Het gaat dan om bedrijven vanaf 5.000 werknemers en 1,5 miljard omzet. Ze zullen burgerrechtelijk aansprakelijk zijn en kunnen dus gesanctioneerd worden.
Vakbonden zullen een rol kunnen spelen, al werd ook deze tekst verzwakt door de lobbying van bedrijfsfederaties. Toch was er gelukkig ook steun van een aantal bedrijven zoals Ikea, l’Oréal en Unilever.
Ondanks zwakke punten mogen deze richtlijnen toch als een doorbraak worden beschouwd. En ere wie ere toekomt, vakbonden en ngo’s hebben er vijf jaar hard aan gewerkt. Er was steun van de Belgische Europarlementariërs, uitgezonderd van N-VA en Vlaams Belang. Maar wat voorafgaat is zeker een opsteker voor het Belgisch voorzitterschap.
