Visie.net volgde een jaar lang 5 mensen in hun zoektocht naar werk. Het resultaat is te zien in de beklijvende documentaire Ik hoop spoedig van u te horen. Die docu ontmaskert vooroordelen over werkzoekenden. En legt drempels bloot waar werkzoekenden zelf weinig vat op hebben. Zo wordt duidelijk dat er een groot verschil is tussen politieke symbooldossiers en wat er echt moet gebeuren.
De documentaire vertelt onder meer de verhalen van Marnix en Alexandra. Marnix is 62 jaar. Hij stuurde jarenlang in de bouwsector ploegen aan en leefde voor zijn werk. Tot hij in 2019 zijn job verloor. Tientallen sollicitaties later blijft Marnix botsen op zijn leeftijd: te oud. Alexandra is een pak jonger. Zij is 28 en kampt van jongs af met zware hoofdpijnen. Een aandoening die haar kansen op de arbeidsmarkt sterk bepaalt. Iets waar ze, zo zegt ze zelf, altijd eerlijk over is bij een sollicitatie, maar waardoor haar kansen al meteen onder nul zakken.
De verhalen van Marnix en Alexandra plaatsen het debat over de beperking van de werkloosheidsuitkering in de tijd in een ander perspectief. De toon van dit debat is bij momenten bikkelhard. Het zijn de werkzoekenden die niet willen, zelfs lui zijn. Maar hola, wacht eens even. Is het leven van een werkzoekende in Vlaanderen dan echt zo lekker en lui als sommigen beweren? Hebben we dan geen activerings- en sanctioneringsbeleid dat hen achter de veren zit? Natuurlijk hebben we dat. En wees maar zeker dat het overgrote deel van de werkzoekenden in Vlaanderen daar niet aan ontsnapt.
Laten we het verhaal van Marnix nog even als voorbeeld nemen. Na het verlies van zijn baan, ging hij in begeleiding bij VDAB en werd hij aangemaand om te solliciteren. Dat deed hij. In die zoektocht stuurde hij al meer dan 120 sollicitaties uit. Resultaat: in hooguit 5 gevallen kreeg hij een positief antwoord! En dat voor iemand met zeer veel ervaring in de bouwsector, toch een sector waar men smeekt om volk. Daar komt nog eens bij dat Marnix bij VDAB, of beter: bij een partner van VDAB, al aan zijn vijfde begeleidingstraject toe is. Telkens met andere begeleiders die, aldus Marnix, elk hun eigen idee hebben over hoe hij zijn CV moet opmaken. Je wordt er horendol van, zegt hij. Maar o wee als de moed je in de schoenen zakt, zo vervolgt hij, dan loop je de kans gesanctioneerd te worden. Wie begrijpt de frustratie van deze man niet ...
Het verhaal van Marnix stelt niet alleen de discussie over de beperking van de werkloosheidsuitkering in de tijd in een ander daglicht, het is ook een wake up call voor de manier waarop werkzoekenden begeleid worden. Dat activeringsbeleid moet fair zijn. Het moet mensen versterken en ondersteunen en niet (eindeloos) aan het lijntje houden. Tegelijk wijst Marnix’ verhaal en dat van de andere mensen in de documentaire, ook op heel wat drempels waar werkzoekenden zelf geen vat op hebben. Van discriminatie bij aanwerving, over het tekort aan jobs in de sociale economie tot de vaak nog te hoge verwachtingen die ondernemingen stellen bij aanwerving. Dat laatste, die zoektocht naar een witte raaf in plaats van een bonte specht lijkt nochtans bij voorbaat op een sisser af te lopen op een krappe arbeidsmarkt.
Ook het voorzien van aangepast werk moet veel meer de norm worden dan vandaag het geval is. Het debat over de langdurig zieken geeft dat ook al aan. Daar luidt het dat we moeten focussen op wat mensen wel nog kunnen, in plaats van ons blind te staren op hetgeen ze door hun ziekte niet meer kunnen. Ook voor (langdurig) werkzoekenden moeten we meer vanuit deze ingesteldheid vertrekken. We hebben niet meer de luxe om mensen aan te passen aan functies. We zullen functies zo moeten boetseren dat ze duurzaam matchen met de mensen die ze uitvoeren. Dat is een heel andere benadering dan de recepten van het verleden. Functies aanpassen aan mensen was lange tijd helemaal niet nodig. Mensen moesten zich maar aanpassen aan de functies. Als dat niet (meer) lukte, dan mocht je beschikken. Er stond altijd wel iemand klaar die maar al te graag je plaats innam. Recruiters die de vele open vacatures zien in ondernemingen, zullen beamen dat deze luxe al een tijdje achter ons ligt. Maar uiteraard biedt dit ook kansen, zeker voor mensen die met een beetje steun, via een aangepaste job of desnoods met een loonsubsidie kansen krijgen. Om op deze manier zowel aan de onderneming, aan hun nieuwe collega’s en aan zichzelf te tonen wat ze in hun mars hebben. En dat zou wel eens veel meer en heel andere zaken kunnen zijn dan we verwachten. Stel je voor, wat een luxe zou dat niet zijn !
Stijn Gryp, nationaal secretaris ACV
