'Vroeger had een visser een zeker aanzien. Wij zijn de natives, de oorspronkelijke bewerkers van de zee. Natuurlijk is ons werk geëvolueerd. Ik vind dat we vandaag lokaal vissen op een duurzame manier: we leven van de interest en niet van het kapitaal van de zee. De wetgeving wordt steeds strenger zodat we selectiever moeten vissen.’
‘De eetcultuur is niet noodzakelijk verbonden met wat een land vangt. Meer dan de helft van de Nederlandse garnaalvangst wordt in België geconsumeerd. En Nederlanders eten de gekookte mosselen niet waar wij dol op zijn. Onze eetcultuur verandert ook trager dan het klimaat. De kabeljauw waarmee ik ben grootgebracht, leeft vandaag in Noorwegen. De opwarming van de aarde maakt dat we massaal overspoeld worden door pijlinktvis en katvis. Lekker … volgens Spanjaarden en Portugezen.’
Onzekere toekomst
‘Ik stel me veel vragen over duurzaamheid. We meten met twee maten en gewichten. Boerderijen moeten worden gesaneerd, varen moet emissieloos, maar hoe duurzaam en sociaal is zo’n vis die in de diepvriezer in warenhuizen gepromoot wordt met het MSC-label en die van de andere kant van de wereld komt en zo lang bij zo’n lage temperatuur bewaard wordt?’
'Mijn neef bleef als 21-jarige op zee. Eerder had hij te horen gekregen dat zijn vrouw bevallen was van een dochtertje.’
Visser Jorge
‘Hoelang mogen we nog vissen? Die onzekerheid over de toekomst doet het enthousiasme voor onze stiel minderen. Vroeger dacht ik dat de zee groot en vrij was. Vandaag worden vissers vaak bestempeld als piraten en vernietigers. We worden in de hoek gedrumd, ook door de boorplatformen en windmolenparken.’
‘Terwijl wij ook maar binnen de reglementering ons werk doen en zorgen voor gezond voedsel. Daarvoor dragen we veel offers. Het vissersleven is gevaarlijk. Elke familie heeft verhalen. Mijn neef is als 21-jarige op zee gebleven. Eerder op dezelfde reis had hij te horen gekregen dat zijn vrouw bevallen was van een dochtertje.’
Minder risico's
‘In mijn veertig jaar op zee heb ik veel collega’s verloren. Al zijn er gelukkig veel minder arbeidsongevallen dan vroeger. Natuurkrachten blijven tot op zekere hoogte onberekenbaar. Maar de weersvoorspellingen zijn al veel accurater, schepen zijn veiliger, en de communicatie gaat beter. En er is een mentaliteitswijziging: we nemen minder risico’s. Vandaag dragen alle vissers op het dek een helm, en als het waait, trekken we onze reddingsvesten aan.’
‘Een visser ziet zowel fysiek als mentaal af: oververmoeidheid omdat je continu vis aan boord moet halen en strippen, kou, zeeziek zijn, lang van huis weg zijn, dag en nacht met je collega’s dicht op elkaar … Als je op de brug geroepen wordt, dan ben je bang voor slecht nieuws.'
'Het werk kwam eerst, dan pas het gezin. Zo heb ik het geleerd van mijn vader.'
Visser Jorge
'Maar de verloning bij een grote vangst geeft voldoening. Een visser verdient met gemak 5.000 euro netto. En hij heeft ook nog een mooi sociaal leven als hij wil. Je kunt deeltijds werken: je hoeft niet elke zeereis mee te doen. Kerstmis en Nieuwjaar heb ik altijd thuis gevierd.’
‘Toch kwam eerst het werk, dan pas het gezin. Zo heb ik het geleerd van mijn vader, die mijn werkgever was. Die houding is niet meer van deze tijd. Geen van mijn zonen is nog visser.'
'Mijn vrouw en ik zijn een paar jaar geleden uit elkaar gegaan. Vervreemding kan daar zeker een aandeel in hebben. Ik was altijd drie weken of langer van huis. Als je thuiskomt, wil je geen gezeur aan je kop. Maar zo kunnen dingen ook fout groeien op de duur.’
*Jorge is een schuilnaam.
