Zitten de Arizona-onderhandelaars in een laatste rechte lijn? En zullen ze eind deze maand een nieuwe federale regering vormen, zoals De Wever laat uitschijnen? Dat blijft koffiedik kijken, maar de onrust voor wat op ons afkomt, zit er bij heel wat werknemers goed in.
Met een staking op maandag 13 januari uiten tal van leerkrachten en werknemers in overheidsdiensten hun ongenoegen over de nieuwe plannen. Daarin ligt een harmonisatie op tafel van de drie stelsels, die van de ambtenaren, werknemers en zelfstandigen. In de praktijk leveren ambtenaren fors in. Ze zouden langer moeten werken dan vandaag het geval is: 45 jaar in plaats van 42 jaar. Bovendien wordt het pensioen berekend op basis van het gemiddeld loon van de ganse loopbaan in plaats van de laatste tien jaar.
‘Effectieve tewerkstelling’
Ondertussen groeit ook in de privésector de onrust rond de pensioenplannen van de Wever. Wat ligt er op tafel?
‘Allereerst wil de formateur het aantal effectief gewerkte jaren dat toegang geeft tot een minimumpensioen verhogen van 30 naar 35’, duidt Maarten Gerard, hoofd studiedienst bij het ACV. ‘België was al de strengste van de klas in de EU, maar nu zou men de riem nog meer aanhalen. Enkel wie 35 jaar werkt, krijgt dan toegang tot het minimumpensioen. Blijf je daaronder, dan is de kans groot dat je ver onder het minimumbedrag belandt. Bovendien vergeet men vaak dat dit minimum ook nog wordt berekend op basis van je gewerkte loopbaan. En wie de grens al niet haalt, beland een heel stuk onder het minimumbedrag. De nieuwe voorwaarden zullen die groep nog vergroten’
‘Daarnaast wil De Wever anders kijken naar hoe je werken telt’, gaat Gerard verder. ‘De Wever wil het principe van de ‘effectieve tewerkstelling’ hanteren. Dat betekent dat enkel wie 35 jaar effectief gewerkt heeft, nog recht heeft op het minimumpensioen. Daarmee duwt hij meteen heel wat mensen uit de boot’
Periodes als werkloosheid, invaliditeit of landingsbanen werden voorheen ‘gelijkgesteld’, maar zouden met de nieuwe regels niet meer als effectieve tewerkstelling meetellen voor de pensioenrechten. Enkel periodes die te maken hebben met zorg of ouderschap of ziekte zouden blijven meetellen, de rest – waaronder ook landingsbanen of SWT- vallen eruit. Wat behouden blijft, zoals ziekte, wil men dan herwaardeerd aan een lager pensioenbedrag.
Dat ondergraaft echter de solidariteit waarop de hele sociale zekerheid stoelt, vindt het ACV. Wie door een moeilijke periode gaat, moet een vangnet hebben. Niet volgens de Wever, aldus Gerard: ‘Ben je lange tijd ziek of sta je bijvoorbeeld op straat door collectief ontslag, word je ook nog eens gestraft in je pensioen.’
Vrouwen
Daarnaast zullen vrouwen vermoedelijk de impact van de ‘effectieve tewerkstelling’ veel sterker voelen. Heel wat vrouwen maken tijdens hun loopbaan de keuze om deeltijds te gaan werken om te kunnen zorgen. Dat kan een impact hebben op hun pensioen, omdat ze bijvoorbeeld minder snel aan de vereiste 35 gewerkte jaren en daarin het minimaal benodigde aantal gewerkte dagen komen.
Uit een recente analyse van het Planbureau blijkt dat gelijkgestelde perioden een belangrijke rol spelen bij het verminderen van die ongelijkheid. Tellen die periodes niet meer mee, dan kan de pensioenkloof tussen vrouwen en mannen nog vergroten van 32 tot 42 procent, volgens het Planbureau.
Ook ingrepen op de arbeidsmarkt (lees: doorgedreven flexibilisering) zullen we voelen in onze pensioenen. Door de toename van onzekere werkstatuten op de arbeidsmarkt bouwen werknemers individueel minder stabiele loopbanen en pensioenrechten op. Bovendien vloeien er collectief minder inkomsten uit arbeid naar de sociale zekerheidskas. Gevolg: lagere pensioenen. Zo holt het systeem verder uit en duwt het beleid mensen richting systemen als privésparen voor je pensioen. Tenminste: voor wie dat kan betalen.
Al die plannen hebben als doel orde op zaken te stellen in de begroting, aldus De Wever. ‘Maar de sociaaleconomische ongelijkheid vergroot alleen nog meer,’ waarschuwt Gerard.
