Crewlink, een dochteronderneming van Ryanair, stelde werknemers ter beschikking van de luchtvaartmaatschappij, maar zonder de officiële erkenning die een uitzendkantoor in België nodig heeft. En zonder dat het de bijdragen voor eindejaarspremies aan het Sociaal Fonds voor de Uitzendkrachten betaalde, hoewel dat wel hoort volgens de Belgische collectieve arbeidsovereenkomsten (cao’s).
Maar, net als Ryanair zelf, weigerde Crewlink het Belgische arbeidsrecht na te leven, vertelt Hans Elsen, luchtvaartspecialist van ACV Puls. ‘Het betaalde wel socialezekerheidsbijdragen in België, maar geen bijdragen aan het Sociaal Fonds voor de Uitzendkrachten.’
‘Crewlink is een nepuitzendkantoor. Het is enkel opgericht om Ryanair-personeel koest te houden met het vooruitzicht van een eventueel vast contract.’
Hans Elsen, ACV Puls
Het sociaal fonds, dat onder meer de eindejaarspremie en andere sociale voordelen aan uitzendkrachten uitbetaalt, trok daarop naar de arbeidsrechtbank. Het had de eindejaarspremie aan de uitzendkrachten al uitbetaald, en wilde de achterstallige bijdragen van Crewlink terugvorderen.
600.000 euro
In overeenstemming met eerdere uitspraken van het Hof van Justitie van de Europese Unie oordeelde de arbeidsrechtbank nu dat Crewlink het Belgische arbeidsrecht, dat ook cao’s omvat, niet naast zich neer kan leggen. Ook al gaat het om werknemers die een Iers contract hebben getekend – Ryanair en Crewlink zijn Ierse bedrijven – omdat ze tewerkgesteld zijn in Charleroi is het Belgische recht van toepassing.
Ryanair en Crewlink betwisten al langer bevoegdheden van Belgische rechtbanken, maar bijten steeds vaker in het stof. ‘Nieuw aan deze uitspraak is dat nu ook uitzendkrachten op die manier beschermd worden door het Belgische arbeidsrecht’, zegt expert arbeidsrecht van het ACV Piet Van den Bergh. ‘Bovendien gaat het niet om een gering bedrag. Alles samen is Crewlink het sociaal fonds goed 600.000 euro verschuldigd.’
Ook de inspectiediensten, die de erkenningen van de uitzendbureaus nagaan, kregen zo Crewlink in het oog. Omdat Crewlink zonder erkenning werkte, kan de inspectie Crewlink nog bijkomend beboeten. Dat is de logica zelf, aldus Van den Bergh. ‘Maar die procedure kan nog even aanslepen.’
Nepkantoor
Nog belangrijker is volgens Hans Elsen dat dit nogmaals aantoont hoe Ryanair de boel probeert te belazeren met allerlei juridische constructies. ‘Crewlink is een nepuitzendkantoor. Het is enkel opgericht om te proberen het Belgische arbeidsrecht te omzeilen. De werknemers van Crewlink zijn eenvoudigweg de werknemers van Ryanair. Alleen wil het moederbedrijf hen niet rechtstreeks in dienst nemen om kosten te besparen, mensen gemakkelijker te doen afvloeien, en personeel koest te houden met het vooruitzicht van een eventueel vast contract.’
De ‘uitzendkrachten’ van Crewlink zijn nu in dienst van Ryanair zelf, een voorwaarde van de vakbonden voor een sociaal akkoord met Ryanair.
Die lagekostenstrategie van Ryanair leidt tot lage lonen en schrijnende arbeidsomstandigheden van het Ryanair-personeel. Het cabinepersoneel dat via Crewlink werkte, aldus Elsen, kreeg een brutoloon van 900 euro per maand. Omdat sommige werknemers te weinig uitbetaald kregen of onterecht geen sociale rechten opbouwden, zijn er nog meer zaken tegen Crewlink lopende.
In de afgelopen maanden legde het personeel uit protest daartegen al verschillende keren het werk neer. Op 14 september schrapte Ryanair nog ruim een vijfde van alle vluchten vanuit de luchthaven van Charleroi, omdat de piloten staakten. Zij eisen dat Ryanair ‘het Belgische recht respecteert en achterstallige betalingen doet’. Bovendien zou de directie van Ryanair hen onder druk zetten om pas een nieuwe cao af te sluiten als de piloten lopende klachten tegen het bedrijf weer intrekken.
Onder druk van de vakbonden is Crewlink inmiddels gestopt met zijn werkzaamheden in België. De ‘uitzendkrachten’ zijn nu in dienst van Ryanair zelf. Dat was een voorwaarde van de vakbonden voor een sociaal akkoord met Ryanair. In het buitenland moet het cabinepersoneel nog steeds enkele jaren ‘proefdraaien’ bij een uitzendbureau van de luchtvaartmaatschappij zelf.
