‘Als centrum- en universiteitsstad hebben we een heel hoge tewerkstellingsgraad. Veel van de duizenden jonge mensen die hier werken, kunnen voor kinderopvang geen beroep doen op familie, die te ver weg woont. Dat familiale netwerk ontbreekt helemaal bij de vele buitenlandse onderzoekers. Daarnaast wordt voor 98% van alle in Leuven geboren kinderen opvang aangevraagd. Dat is enorm. De nood is dus echt heel hoog.’
‘Het aanbod is behoeftedekkend als je voor 80% van de kinderen een opvangplek hebt. Want uiteindelijk zal niet elk kind naar de opvang gaan en niet elke opvang-nood is voltijds. Een aantal jaar geleden zat Leuven rond de 50%. Te veel om te kunnen rekenen op bijkomende plaatsen van de Vlaamse overheid, te weinig voor de lokale noden. Daarom hebben wij zelf bijkomende plaatsen georganiseerd, waardoor we nu aan een kleine 70% zitten. Maar dat is nog niet voldoende. Gezinnen die 60 dagen voor de startdatum nog geen opvang hebben, komen op onze noodlijst. Die telt op dit ogenblik 400 à 450 gezinnen.’
Slechtste leerling
‘Daarnaast is er een personeelstekort. Het probleem is dubbel. Er is te weinig personeel om het bestaande contingent aan plaatsen in te vullen. Maar er moeten ook nog heel wat extra plaatsen bijkomen.
'Er zijn dus heel veel mensen nodig. De instroom is echter beperkt. Daarom probeert de overheid eender wie toe te leiden naar de kinderopvang. Maar niet iedere werkzoekende is een goeie kinderbegeleider. Het vergt voldoende verantwoordelijkheid, kennis en kunde. En dus stromen beginners snel uit, het was toch niet wat men verwacht had ... Meer druk op de schouders van kinderbegeleiders die er al langer zijn. Als je steunpilaren binnen de organisatie breken dreigt het hele huis in te storten ... Ik vrees dat we op dat hellend vlak bijna aan het onomkeerbare punt zijn. Er moet echt ingegrepen worden!’
‘Cruciaal is de opvangratio: het aantal kinderen per medewerker. De oorsprong van het probleem ligt grotendeels bij het decreet van 2014. Om snel bijkomende plaatsen te creëren heeft men toen de opvangratio opgetrokken. Een onthaalouder mag nu acht baby’s en peuters opvangen i.p.v. vier, in de groepsopvang is er één begeleider voor negen kinderen. Dat zijn veel te veel kinderen per begeleider. We zijn daarmee de slechtste leerling van de Europese klas.’
'Een onthaalouder mag nu acht baby’s en peuters opvangen i.p.v. vier, in de groepsopvang is er één begeleider voor negen kinderen. Dat zijn veel te veel kinderen per begeleider'
Bieke Verlinden
‘Kinderbegeleiders kunnen daardoor vaak alleen nog de strikt noodzakelijke zorgtaken uitvoeren: voeden, te slapen leggen, verpamperen ... Voor wat knuffelen, spelen, troosten, voorlezen is nauwelijks tijd. Dat is niet de manier waarop kinderbegeleiders willen werken. Kinderbegeleiders zijn mensen met een groot hart voor kinderen, die onze kleintjes veel liefde en aandacht willen geven.’
Vicieuze cirkel
‘Ze ervaren bijzonder veel stress en angst. Want wat als ik de volgende ben die een fout maakt? Ik wil niet als een boeman in de krant terechtkomen. Waar een angstregime heerst, kun je je job niet met voldoening doen. En onder stress maak je soms fouten. Het probleem is dat de individuele kinderbegeleiders daar nu op afgerekend worden. Zij zijn zogezegd de rotte appels. Terwijl het systeem het zo organiseert dat begeleiders constant onder hoge druk moeten presteren.’
‘De toezichthoudende overheid schorst nu plots de ene kinderopvang na de andere. Dat is ook nodig als het om zware feiten gaat. Maar een noodplan om de getroffen kinderen op te vangen is er niet, waardoor er weer zoveel kinderen op wachtlijsten terechtkomen en in de bestaande opvang gepropt worden en de druk daar weer toeneemt. Het is een vicieuze cirkel. En lang niet elk kind vindt een plek. Wie geluk heeft kan een beroep doen op zijn familiaal netwerk, anders is het in een of ander loopbaanstelsel stappen of stoppen met werken.’
Levenslang vruchten plukken
‘Nobelprijswinnaar James Heckman berekende dat elke euro die je investeert in de vroege levensjaren van een kind zich later tot achtmaal terugverdient. Kinderen plukken levenslang de vruchten van de stimulansen in de eerste levensjaren. Dat vereist kwaliteitsvolle opvang. Onze kinderbegeleiders zijn goud waard, ze doen hun uiterste best om binnen het bestaande kader goede opvang te bieden, maar door de te hoge opvangratio kunnen we maar een zeer gemiddelde kwaliteit bieden.’
'Elke euro die je investeert in de vroege levensjaren van een kind, verdient zich later tot achtmaal terug'
Bieke Verlinden
‘Kinderopvang maakt ook mogelijk dat ouders met z’n tweeën kunnen gaan werken. Er zijn nog nooit zoveel belastingen betaald, omdat we nog nooit zoveel met z’n tweeën zijn gaan werken. Dat men dan onvoldoende investeert in de basistaken zoals kinderopvang, maar ook breder de zorgsector, ik kan daar niet bij. Het rijmt ook niet met de tendens om in te zetten op activering, op ‘iedereen aan het werk’, op mensen langer laten werken waardoor grootouders ook niet beschikbaar zijn.’
Politieke moed
‘Kinderopvang heeft een heel gunstig effect voor de meest kwetsbaren in de samenleving. Maar door het tekort aan opvang vallen net zij uit de boot. Zo krijgen hun kinderen niet de gunstige effecten mee en hebben hun ouders niet dezelfde arbeids- en opleidingskansen bij gebrek aan opvang. Zo zet je kinderen al van bij hun geboorte achterop.’
‘Er moeten maatschappelijke keuzes gemaakt worden. Het beroep moet hoger gewaardeerd worden. It takes a village to raise a child, en daarbinnen zijn kinderbegeleiders een enorm belangrijke schakel. We waarderen dat als samenleving veel te weinig. Maar het allerbelangrijkste is dat er politieke moed nodig is om te benoemen dat de opvangratio niet deugt en om daar iets aan te doen. Weten dat er verandering komt zou mentaal al veel kunnen betekenen voor (toekomstige) kinderbegeleiders.’
Tekst Karin Kustermans
