Gewone mensen voelen dat als eersten. Dat bleek vorige week andermaal uit het rapport van het Hoog Comité voor een Rechtvaardige Transitie. Ze worden geconfronteerd met ondergelopen of weggespoelde huizen, kijk maar naar de Vesdervallei. Luchtvervuiling en oververhitte steden leiden tot hogere sterftecijfers bij mensen die al verzwakt zijn.
Voedselprijzen swingen de pan uit. Gewone mensen dreigen daarbovenop ook de rekening te krijgen van politieke ingrepen. Als politiek beslist wordt dat auto’s met een verbrandingsmotor moeten verdwijnen, is daar heel wat voor te zeggen. Je zou dan ook verwachten dat er tegelijk maatregelen komen om mensen een alternatief te bieden. Dat er dan massaal wordt geïnvesteerd in het openbaar vervoer. Het tegendeel is waar. Als de baas van De Lijn aan de alarmbel trekt en meer middelen vraagt, wordt ze door de bevoegde – notabene liberale – minister droogweg gesommeerd dat ze moet stoppen met zagen. Het resultaat is dat De Lijn zich vorige week genoodzaakt zag om aan te kondigen dat ze nog maar eens zal moeten schrappen in het aanbod. Een premie voor wie een elektrische auto koopt, dat kan dan weer wel. Dat we onze huizen beter moeten isoleren en energiezuiniger moeten maken staat als een paal boven water. Er is nu zelfs een renovatieplicht opgelegd. Prima. Alleen hebben veel mensen die geconfronteerd worden met een peperdure woningmarkt daar simpelweg de middelen niet voor.
Er worden allerlei politieke spelletjes gespeeld. Het moet ‘haalbaar en betaalbaar’ zijn heet het. Een excuus om weinig of niets te doen. Leefbaar voor ons en voor onze kinderen, daar draait het om. Tegelijk heeft ruim een derde van de Belgische gezinnen niet de middelen om te investeren in milieuvriendelijke alternatieven. De gele hesjes en maatschappelijk ongenoegen rond klimaatmaatregelen zijn het logisch gevolg. Ondertussen wordt het klimaatprobleem alleen maar groter.
Er is maar één remedie tegen de kater van deze duivelse cocktail: maatregelen moeten de klimaatverandering te stoppen moeten hand in hand gaan met sociale maatregelen. Iedereen, met nadruk op iedereen, moet voordeel hebben bij ingrepen om de klimaatverandering te stoppen. Goedkopere manieren om ons te verwarmen, bus en trein die een echt alternatief voor de auto zijn, meer en socialer woonbeleid ... Belonen in plaats van afpakken.
Anders zullen enorme sociale maatschappelijke schokken bovenop het klimaatprobleem komen. En ja, dat zal veel geld kosten. Maar gelukkig is er daar genoeg van. Alleen is het bijzonder ongelijk verdeeld. Maar ook dat is weer een simpele politieke keuze. Net als het uitstellen van een rechtvaardige fiscale hervorming. Zoals we er voor kozen om na de schokgolf van de Tweede Wereldoorlog de welvaartsstaat uit bouwen, moeten we opnieuw aan de bak. Snel en sociaal. Duurzaam en rechtvaardig.
Marc Leemans, voorzitter ACV
