Op 19 oktober verschijnen de pakjesbedrijven PostNL en GLS samen met een aantal onderaannemers voor de correctionele rechtbank van Antwerpen. Ze worden beschuldigd van georganiseerde sociale fraude, met koeriers als grootste slachtoffers. Voor Christof Valcke, secretaris vervoer over de weg bij het ACV, is het zonneklaar: ‘Het gaat niet alleen om PostNL of GLS, andere bedrijven zijn geen haar beter. Pakjesbezorgers worden gedwongen om als zelfstandige, alleen of met personeel, lange dagen te rijden tegen vergoedingen waar ze amper de lease van de bestelwagen en de brandstof van kunnen betalen.'
'Die mensen, veelal met een migratie-achtergrond, werken zich kapot, maar kunnen nauwelijks op sociale bescherming rekenen. De gevolgen op hun oude dag of in geval van ziekte of werkloosheid zijn dramatisch. Zo draait de hele samenleving er uiteindelijk voor op. Het ACV vraagt dat deze mensen in dienst genomen worden van de pakjesbedrijven. Een vast en goed contract is de beste waarborg voor het individu en de samenleving tegen deze uitwassen.’
Schijnzelfstandigheid
PostNL schrijft voor dat de koeriers moeten voorzien in een nette witte bestelwagen, uniforme kledij en bestickering die één en al PostNL ademt. ‘Maar zodra het gaat over sociale bescherming heeft het bedrijf zogezegd niets met de zelfstandige bezorgers te maken’, treedt advocaat Roel Deseyn Valcke bij. ‘We rekenen erop dat de strafrechter kijkt naar het werkgeverschap, dat volledig bij het pakjesbedrijf ligt. Op dit moment zijn de koeriers slachtoffers van structurele sociale fraude met wurgcontracten voor onderaannemers die niet eens genoeg inkomsten bieden om socialezekerheidsbijdragen te betalen.’
'De gedwongen schijnzelfstandigheid houdt het syndicaal overleg buiten de deur en creëert excessen.'
advocaat Roel Deseyn Valcke
Wie pakjes ophaalt en distribueert volgens de eisen van het algoritme, staat onder het werkgeverschap van het pakjesbedrijf dat houder is van die software, stelt de advocaat. ‘Die bezorgers hebben dan ook recht op verloning volgens de cao’s uit de sector. Je ziet dat de gedwongen schijnzelfstandigheid het syndicaal overleg buiten de deur houdt en excessen creëert. Zoals de weefgetouwen ten tijde van Daens het ritme aangaven, drijven nu algoritmes de werkmensen tot wanhoop.’
Herijking spelregels
De zaak is dan ook veel fundamenteler dan alle inbreuken apart op het eerste gezicht lijken. Het roept de vraag op: hoe gaan we met e-commerce om? Willen we anno 2021 moderne slavernij met nepcontracten en valse zelfstandigenstatuten waar de meest kwetsbaren onder te lijden hebben, of duurzame tewerkstelling met respect voor werknemersrechten?
Maar wie geen tijd heeft of minder mobiel is, zal nog steeds graag zijn pakketje thuis geleverd krijgen. Is het dan niet tijd voor een herijking van de spelregels? ‘We dringen aan op een sterke veroordeling die de koeriersbedrijven schrik zal aanjagen’, zegt Deseyn. ‘En op zijn minst op grote verontwaardiging bij de publieke opinie en de politiek, en dus wetswijzigingen. De vraag is: houden de mensen in de sector het nog zolang vol?’
