‘Nodige aanpassingen liggen soms gevoelig’ zegt weerman David Dehenauw.
‘2024 gaat de geschiedenis in als het natste jaar sinds het begin van de waarnemingen. We zagen overstromingen in de Denderstreek, Voeren en Wallonië, nadat eind 2023 ook al grote delen van de Westhoek onder water stonden. Het zijn twee jaren waarin we extreem weer hebben gezien, gelinkt aan de klimaatverandering.’
‘Voor het beleid is het niet eenvoudig om zich daarop voor te bereiden. Het is van belang om enerzijds water zoveel mogelijk vast te houden voor als het droog is – dat was het geval in 2022 – en anderzijds te kunnen lozen of opslaan als er te veel is.’
‘Het KMI staat aan de top van de waarschuwingspiramide. We bereiden ons verder voor op een toename van weersextremen. Steeds meer instanties – regionaal, provinciaal, gemeentelijk – doen een beroep op ons. Dat betekent dat we voldoende bemand en gevormd moeten zijn. Het is een kerntaak van de overheid om haar burgers te beschermen.’
‘We moeten ons aanpassen aan extreem weer, want we kunnen niet alles tegenhouden. Als wetenschappers en ambtenaren doen we aanbevelingen, maar de beslissing ligt bij de verkozenen om die al dan niet te volgen. Dat zijn vaak gevoelige beslissingen, bijvoorbeeld als het gaat om bouwen in, of het vrijgeven van overstromingsgebied.’
CM-leden zijn duidelijk bezorgd
Gevolgen van de klimaatverandering inspireerden CM tot een bevraging onder haar leden. Wat weten ze over klimaatverandering, hebben ze er schrik voor en in welke mate zijn ze bereid om hun gedrag aan te passen? Onder de respondenten heerst opvallende bezorgdheid, met vooral zorgen over de toekomstige generaties, zoals ook uit de getuigenis van boer Lieven (zie inzet) blijkt. ‘Bevraagden geven aan dat door toedoen van de mens het klimaat op hol geslagen is’, zegt CM-voorzitter Luc Van Gorp. ‘En dat heeft gevolgen voor de levenskwaliteit en de gezondheid van mensen.’
5 opvallende conclusies uit de CM-ledenbevraging over klimaat
2. Op de vraag van welke gezondheidsgerelateerde thema’s respondenten wakker liggen, scoorden vooral biodiversiteit, luchtvervuiling en hormoonverstoorders hoog. De klimaatverandering zelf staat op de vierde plaats, gevolgd door pesticiden.
3. De studie toont aan dat hoe meer kennis mensen hebben over de gevolgen van de klimaatverandering, hoe groter hun bezorgdheid erover is. Deze mensen zijn ook het meest geneigd om zelf actie te ondernemen. Ze geloven meer in het effect van maatregelen die de verandering afremmen dan in maatregelen om ons aan te passen.
4. Opvallend is dat mensen die het financieel moeilijk hebben, zich zorgen maken. ‘Wij zijn geneigd te denken dat wie het financieel ongunstig heeft, van andere zaken wakker ligt dan het klimaat. Het tegendeel is waar’, zegt Van Gorp. Ook wie (chronische) gezondheidsproblemen ervaart, is zeer gevoelig voor de klimaatproblematiek.
5. Wanneer mensen zich bewust worden van de directe impact van klimaatverandering op hun gezondheid, neemt de bereidheid om actie te
ondernemen verder toe. ‘Dat biedt een kans om klimaatmaatregelen te koppelen aan gezondheidsvoordelen, zoals betere luchtkwaliteit door het uitfaseren van vervuilende verbrandingsprocessen’, zegt Van Gorp.
‘De politiek heeft een enorme verantwoordelijkheid om de bezorgdheden van mensen en wetenschappers te verenigen’, besluit de CM-voorzitter. ‘Ook van mensen in armoede en chronisch zieken.’
‘Moest schoonouders om bijstand vragen’
‘Ik heb mijn ouders en schoonouders om bijstand gevraagd. De verzekering heeft na een jaar een kleine som uitbetaald, van het Rampenfonds weten we nog niet of ons dossier voor een tegemoetkoming in aanmerking komt. We hebben nog geen euro gezien. Mijn zoon wilde me graag opvolgen, maar de moed zinkt hem in de schoenen.’ Aan het woord is boer Lieven, wiens landbouwbedrijf in de Westhoek eind 2023 getroffen werd door de hevige regenval en daaruit volgende overstroming.
‘Ook al bouwden we een dam tegen de schuur, het ging van kwaad naar erger. De politie vroeg me uiteindelijk om alle dieren te evacueren, maar dat krijg je niet rond op een paar uur. Vrachtwagens konden ons al niet meer bereiken, we konden nergens terecht om de koeien te melken. De dieren hebben enorme stress ervaren. Sommige hebben we naar de slacht moeten brengen, andere produceren niet zoals voorheen.’
Ook voederbieten op het veld, de maïs, de tarwe, voorraden hooi en stro werden aangetast. Veel weiden bleven maanden onder water. Ongedierte knaagde zich een weg door wat nog droog was. Lievens stal stroomde vol slib en moest dagen worden gereinigd en gedroogd, rondom de boerderij spoelde allerlei zwerfvuil aan.
‘We zijn in het Blankaartgebied gewoon om in een kleine overstroming terecht te komen. Maar dit was extreem. Pépé is vooraan in de negentig, ook hij heeft dit nog nooit meegemaakt. Wat zal de toekomst brengen?’
