‘Sociale zekerheid heeft een inkomstenprobleem’

Vroeg of laat komt elke Belg ermee in aanraking, of het nu gaat om pensioenen, ziekte- of werkloosheidsuitkeringen, of om de terugbetaling van een doktersbezoek of medicatie.

‘Een beroep doen op de sociale zekerheid is zo normaal dat de meeste mensen er zich zelfs niet meer bewust van zijn. Jammer, want daardoor dreigen we het belang ervan te vergeten,’ zegt doctor in de politieke eco­nomie aan de UGent Hielke Van Doorslaer.

Uitgaven in de middenmoot

Meer dan 80 jaar geleden werd er een hevige en lange sociale strijd voor geleverd. De invoering van een breed gedragen sociale zekerheid, waar zowel werknemers, werkgevers als de overheid toe bijdragen, werd geroemd als een van de grootste naoorlogse verwezenlijkingen. Maar politieke kringen stellen deze ’kathedraal’ steeds vaker ter discussie.

‘Het is haast jammer dat beroep doen op de sociale zekerheid zo vanzelfsprekend is.’
Hielke Van Doorslaer - professor politieke economie UGent

‘Volgens sommigen geven we te veel uit aan sociaal beleid, maar onder andere onderzoek van de Nationale Bank van België – nu niet bepaald een links progressief bolwerk – toonde aan dat wanneer je de totale uitgaven voor sociale zekerheid afzet tegen die van onze buurlanden, ons land ergens in de middenmoot zit.’

‘Bij ons wordt het gros van de socialezekerheidsbijdragen via belastingen en bijdragen geïnd, terwijl bijvoorbeeld Nederlanders overgeleverd zijn aan private zorgverzekeraars. In plaats van je bijdragen via de belastingen te betalen, schrijf je op die manier een even groot bedrag zelf over. Zo kunnen ze er schermen met een laag overheidsbeslag, terwijl de koopkracht van de mensen daar niet hoger is op het einde van de rit.’

Doelbewuste sabotage

Desondanks zoekt formateur De Wever volgens de laatste berichten opnieuw zijn heil in de sociale zekerheid om het begrotingstekort op te lossen. Snoeien in pensioenen, gezondheidszorg en uitkeringen dus.

‘Nochtans hebben wij geen uitgavenprobleem, maar vooral een inkomstenprobleem’, stipt Van Doorslaer aan. ‘Dat werd zelf gecreëerd door onder andere de partij van De Wever. Door de ongedekte taxshift van de regering-Michel werden de werkgeversbijdragen drastisch verlaagd. Men wilde dat met zogenaamde terugverdieneffecten afdekken, maar die zijn er nooit gekomen. Eigenlijk heeft men toen doelbewust een gat in de sociale zekerheid geslagen om ze nu stukje voor stukje te ontmantelen en de sappige stukken aan de privésector toe te werpen.’

Van Doorslaer blijft desondanks hoopvol naar de toekomst kijken: ‘We kunnen en mogen niet verder zonder de sociale zekerheid, het  is de hoeksteen waarop ons samenlevingsmodel steunt.’

Sonja Derycke (80) kreeg als tweejarige kinderverlamming

‘Mijn hele jeugd keek men eigenlijk niet meer om naar mijn polio. Ik had geen aangepast schoeisel, er was toch geen geld. Toen ik achttien was, merkte men mij op in het gemeentehuis. Dat ik recht had op een tegemoetkoming, wist ik tot dan niet. Een invaliditeitsuitkering was mijn redding, want intussen vond ik door mijn beperking nergens werk.’

‘Enkele jaren later beviel ik van mijn dochter Tania. Zij kwam ter wereld met een zware handicap. Ik wist hoe moeilijk het is om je in de samenleving staande te houden met een beperking, ik had het immers allemaal zelf meegemaakt. Vanaf haar geboorte stond mijn hele leven in teken van Tania. Dankzij de sociale zekerheid kunnen wij vandaag boodschappen doen en komen we rond. Zonder die steun hadden we dit allebei niet overleefd, ik noch Tania.’

Jan Anné werkte 32 bij Umicore en had te veel lood in zijn bloed

‘Ik was zeventien jaar toen ik bij Umicore begon. De fabriek van de zoete dood, zei men. De eerste drie maanden waren verschrikkelijk, maar je werkt in heel hechte gemeenschappen en ik deed het enorm graag. Op vlak van gezondheid en veiligheid had de fabriek een bar­slechte reputatie. We werkten met gevaarlijke stoffen zoals lood, arsenicum en zo verder. Op een bepaald moment had ik enorme darmproblemen. Onderzoek toonde aan dat ik te veel lood in mijn bloed had. Ik werd overgeplaatst naar een andere plek in de fabriek. Intussen waarborgde het Fonds van Beroepsziekten mijn loon. Zes maanden later besliste het Fonds mij voorgoed weg te houden van mijn oude plek.’

‘Het Fonds ving regelmatig loonverlies van collega’s op. Al was het zeker niet altijd makkelijk om te bewijzen dat je ziek was door het werk. Wie erkenning zocht voor gehoorschade, was potdoof tegen de tijd dat dat in orde was.’

‘De sociale zekerheid is er niet zomaar vanzelf gekomen. We hebben ervoor moeten vechten en dat mogen we niet vergeten. Als ik nu de huidige plannen van de regering hoor, maak ik me grote zorgen over de toekomst.’

 

Evelyne Laureys (80) wou een academische carriere

‘Ik werkte als assistente op de faculteit Letteren en Wijsbegeerte, nadien gaf ik les Italiaans als hoogleraar aan de vertalers en tolken. Huismoeder worden wou ik niet. Maar dat was niet naar de zin van mijn moeder, schoonmoeder en -zussen.’

‘Eigenlijk was het in die tijd nog niet algemeen aanvaard dat je als vrouw ging werken. Toch heb ik doorgezet, met steun van mijn man welteverstaan. Er waren amper crèches in die tijd, ik moest dus een kindermeisje in huis halen. Het kindergeld speelde daarin een belangrijke rol en gaf wat financiële ruimte. Zo heb ik het leven kunnen uitbouwen dat ik zelf wou leiden.’