Het personeelsverloop bij de openbare vervoersmaatschappij is bijzonder groot. Van de 356 chauffeurs die De Lijn heeft aangeworven in 2021 hebben er op 31 december maar liefst 58 hun ontslag alweer ingediend. Voor Jo Van der Herten, teamverantwoordelijke voor De Lijn bij het ACV, komen die cijfers niet als een verrassing. ‘Door de jarenlange besparingen bij De Lijn zijn de arbeidsomstandigheden erop achteruitgegaan. De werkdruk ligt zeer hoog, terwijl er weinig flexibiliteit naar de werknemers toe is.’
Wasdraad
Volgens Van der Herten heeft veel te maken met de onregelmatige, en vaak onvoorspelbare uren waarop chauffeurs moeten werken. ‘In het begin hang je als chauffeur aan een spreekwoordelijke wasdraad, zonder een vast uurrooster. Nieuwe chauffeurs zijn vaak jarenlang reservechauffeur en hebben geen vaste lijn die ze bedienen. Zij worden gebruikt om verlof en ziekte van collega’s op te vullen en weten in het slechtste geval pas de dag op voorhand wanneer ze de volgende dag moeten werken.’
‘Dat systeem zorgt voor een moeilijke work-life-balance. Zeker de gesplitste diensten zijn een doorn in het oog. Daarbij worden chauffeurs ingezet om de drukte tijdens de ochtend- en avondspits op te vangen en tussen beide shiften door enkele uren vrij zijn. Maar wanneer je wat verder van de stelplaats af woont, komt het er in de praktijk op neer dat je tot 14 uur per dag weg bent van huis. Dan is het bijna onmogelijk om je werk met je gezin te kunnen combineren.’
‘Ook de krapte op de arbeidsmarkt speelt hier een rol in’, merkt Jo Van der Herten op. ‘Je ziet hetzelfde probleem ook bij privé-exploitanten. Ook daar vinden ze weinig jonge mensen die duurzaam in de sector aan de slag willen gaan. Chauffeur – zowel voor personen en vracht als logistiek – is immers al jaren een knelpuntberoep. Iedereen zit in dezelfde vijver te vissen, dus dan wordt het steeds moeilijker om nieuw volk aan te trekken. De mentaliteit is nu ook helemaal anders. Waar werknemers vroeger sneller slechtere arbeidsvoorwaarden voor lief namen, hebben ze nu door het grote aantal vacatures veel meer keuze om de overstap te maken naar gelijkaardige sectoren waar er betere voorwaarden en een hoger loon lonken.’
Vraag naar werkbaar werk
‘De politiek heeft echt een wake-up call nodig’, stelt Van der Herten. ‘Het personeel vraagt steeds nadrukkelijker naar werkbaar werk. Maar om de situatie te verbeteren is er meer personeel en dus ook meer geld nodig. Maar zolang de politiek de besparingspolitiek voor het openbaar vervoer blijft aanhouden, is er geen beterschap in zicht. Bij de chauffeurs valt nog nauwelijks geld te besparen. Dar is de citroen al tot op de schil uitgeperst.’
Ook de geplande hervorming van De Lijn en het opdelen in nieuwe vervoerregio’s is op dat gebied volgens de sectorverantwoordelijke geen goed nieuws. ‘Uit de eerste analyses gaat dat alleen maar zorgen voor meer gesplitste diensten, avond- en weekendwerk. Daarmee maak je de job zeker niet aantrekkelijker. Wij krijgen nu al van veel chauffeurs te horen dat ze hun kinderen bijna nooit meer zien. ’s Ochtends zijn ze vaak voor het ontbijt al weg en wanneer ze thuiskomen ligt de kroost al in bed. Dus het is zeker geen wonder dat je daarmee geen jonge ouders of mensen met een kinderwens aantrekt,’ besluit Jo Van der Herten.
